Jak rodził się kapitalizm? Poznaj historię współczesnych rynków finansowych

Kapitalizm, to jeden z dominujących systemów gospodarczych świata, którego historia sięga średniowiecznej Europy. Choć niektórzy ekonomiści twierdzą, że jego początków powinniśmy upatrywać jeszcze w czasach starożytnych, tak naprawdę to dopiero rozwój miast kupieckich, międzynarodowego handlu i instytucji bankowych w późnym średniowieczu stworzył podwaliny dla systemu, który zrewolucjonizował gospodarkę.

Droga do wolnego rynku

W czasach feudalizmu dominowała gospodarka naturalna, a której produkcja była ściśle związana z zapewnieniem lokalnych potrzeb. Wprawdzie istniał już handel, ale nie był on mocno rozwinięty. Przełomem okazały się wyprawy krzyżowe oraz odkrycia geograficzne. Otworzyły one nowe szlaki handlowe i rynki zbytu. Kupcy zaczęli gromadzić kapitał, a we włoskich miastach, takich jak Florencja, Genua czy Wenecja zaczęły powstawać instytucje udzielające pożyczek i umożliwiające inwestycje. XVI i XVII wiek to czasy powstawania pierwszych kompanii handlowych, takich jak Holenderska Kompania Wschodnioindyjska czy Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska. Były to potężne organizacje, które handlowały z odległymi krajami, mogły również zawierać traktaty, a nawet posiadały własne wojska. Aby finansować kosztowne ekspedycje, zaczęto emitować udziały, które mogły być kupowane i sprzedawane przez inwestorów.

Pierwsza giełda

Nazwa „giełda” pochodzi od niemieckiego słowa gilde, które natomiast wywodzi się ze skandynawskiego gildi, oznaczającego stowarzyszenie, zebranie, a później także cech rzemieślniczy. W niektórych językach nazwy giełdy wiążą się z łacińskim słowem bursa. Pierwsza giełda powstała w 1602 roku w Amsterdamie, a miasto to szybko stało się finansowym centrum Europy. Nowy sposób zarządzania kapitałem szybko rozprzestrzeniał się także na inne kraje. Zaczęły powstawać kolejne giełdy np. w Londynie czy w Paryżu. Handel akcjami stawał się coraz bardziej popularny nie tylko wśród elit, ale również wśród mieszczan, którzy chcieli pomnożyć oszczędności.

Giełda w czasach rewolucji przemysłowej

Rewolucja przemysłowa sprzyjała rozwojowi rynków kapitałowych. Powstające fabryki, rozbudowująca się kolej i infrastruktura wymagały finansowania. W tym okresie powstało wiele nowych instytucji finansowych. Coraz bardziej popularny stawał się też trading, czyli aktywny handel instrumentami finansowymi. Początkowo był to fizyczny handel, z czasem jednak zaczęły pojawiać się innowacje technologiczne. Z końcem XIX wieku pojawiły się pierwsze indeksy giełdowe, które miały pomagać w ocenie kondycji rynków. Najstarszym z nich był stworzony w 1896 roku przez Dow Jones Industrial Average, który początkowo obejmował 12 największych amerykańskich spółek przemysłowych.

XX wiek i czasy współczesne

Wiek XX to czas bardzo dynamicznych zmian na rynkach finansowych – od gwałtownych wzrostów, po dramatyczne załamania. Wielki Kryzys z 1929 roku zapoczątkował globalną recesję i wymusił wprowadzenie nowych giełdowych regulacji, aby chronić inwestorów i ustabilizować rynki. W Stanach Zjednoczonych powstała Komisja Papierów Wartościowych, która po dziś dzień nadzoruje rynek kapitałowy. W XX wieku giełdy stały się też znacznie bardziej dostępne dla przeciętnych obywateli, a trading przestał być tylko dla elit. Rozwinęły się takie rozwiązania jak fundusze inwestycyjne czy emerytalne, a rozwój Internetu spowodował powstanie giełd elektronicznych, co znacznie ułatwiło globalny obrót instrumentami finansowymi.

Rozwój kapitalizmu nierozerwalnie wiąże się z rozwojem rynków finansowych i instytucji giełdowych, które od wielu już wieków odgrywają istotną rolę w alokacji kapitału. Wspierają przy tym innowacje i rozwój przedsiębiorczości, a sam kapitalizm, nieustannie pozostaje dominującym systemem gospodarczym na świecie. Czy coś kiedyś zmieni się w tej materii? Przyszłość pokaże.

^{Artykuł powstał w płatnej współpracy z 500.com}