Rozpoczęto ekshumacje polskich ofiar zbrodni w Puźnikach. Trwa identyfikacja szczątków zamordowanych Polaków

Na terenie dawnej wsi Puźniki, położonej w obwodzie tarnopolskim na zachodniej Ukrainie, rozpoczęły się ekshumacje szczątków polskich cywilów zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów w lutym 1945 r. Prace są prowadzone przez Fundację „Wolność i Demokracja” we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego i mają na celu przywrócenie pamięci i tożsamości ofiarom ludobójstwa Polaków na Wołyniu.

Ekshumacje w Puźnikach - powrót do dramatu z 1945 roku

Mapa województwa stanisławowskiego i tarnopolskiego

Jak podało dziś Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w połowie kwietnia 2025 r. rozpoczęły się prace ekshumacyjne w Puźnikach (w dawnej gminie Koropiec w województwie tarnopolskim) - nieistniejącej już wsi. W nocy z 12 na 13 lutego 1945 r. oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) zaatakował wieś Puźniki, zamieszkaną przez Polaków. Napastnicy zamordowali kilkadziesiąt osób - głównie kobiety, dzieci i starców. Wieś została spalona i zniszczona, a ci, którzy przeżyli, musieli uciekać. Była to zbrodnia w ramach ludobójstwa dokonanego na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów, które od 1943 r. pochłonęło dziesiątki tysięcy istnień ludzkich na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.

Współpraca instytucji i nauki

Za realizację prac odpowiada Fundacja „Wolność i Demokracja”, która od 2012 r. prowadzi systematyczne badania i poszukiwania polskich ofiar na terenie Ukrainy. Prace są finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i odbywają się zgodnie z postanowieniami umowy międzynarodowej zawartej w 1994 r. pomiędzy Polską a Ukrainą.

W badaniach biorą udział specjaliści z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, eksperci Instytutu Pamięci Narodowej oraz firmy archeologicznej „Wołyńskie starożytności”. Celem prac jest ekshumacja szczątków, ich identyfikacja, a następnie godny pochówek.

Od poszukiwań do ekshumacji

To nie pierwsze działania prowadzone w Puźnikach - już w 2023 r. udało się zlokalizować masowy grób. Dzięki szczegółowym badaniom terenowym i analizom archeologicznym zidentyfikowano miejsce pochówku ofiar. W styczniu 2025 r. władze ukraińskie wydały zgodę na rozpoczęcie właściwych prac ekshumacyjnych. Jest to wydarzenie o szczególnej wadze - w przeszłości tego typu działania często były blokowane lub opóźniane przez stronę ukraińską, co rodziło napięcia w relacjach dwustronnych. Otwartym pozostaje pytanie, czy Ukraina zgodzi się na kolejne ekshumacje?

Kontekst polityczny i pamięć historyczna

Rozpoczęcie ekshumacji w Puźnikach to krok istotny nie tylko z punktu widzenia historycznego, lecz również politycznego. Stosunki polsko-ukraińskie w kwestii pamięci o zbrodniach UPA są od lat obciążone. Dla rodzin ofiar i środowisk zajmujących się historią Kresów Wschodnich to sygnał nadziei na przełom i budowanie prawdy historycznej opartej na faktach i szacunku. Ekshumacje mogą również przyczynić się do oczyszczenia atmosfery wokół tematu zbrodni z lat 1943-1945, które wciąż są punktem zapalnym w debacie publicznej obu krajów - o ile prace będą kontynuowane w kolejnych miejscach.