Alfred Nobel to genialny wynalazca. Z narzędzi wojny uczynił symbol pokoju

Spis treści: Alfred Nobel – edukacja Materiały wybuchowe Dynamis, czyli siła Zmagania moralne i testament Śmierć i dziedzictwo Alfreda Nobla Rodzina Noblów pochodziła od Olofa Rudbecka, XVII-wiecznego szwedzkiego anatoma, lekarza, przyrodnika i pisarza. Natomiast sam Alfred był synem Immanuela Nobla – inżyniera i wynalazcy – oraz Karoliny Ahlsell. Z ośmiorga dzieci, które przyszły na świat w tej rodzinie, dorosłości dożyło tylko czterech synów, w tym właśnie Alfred. Ojciec Alfreda, Immanuel Nobel, był zdolnym, lecz pechowym wynalazcą. Jego rozrastająca się rodzina żyła w biedzie. W 1837 roku, po serii niepowodzeń finansowych, Immanuel Nobel przeniósł się ze Sztokholmu do Sankt Petersburga, gdzie powodziło mu się znacznie lepiej. Odniósł sukces w przemyśle zbrojeniowym, dzięki czemu w 1842 roku sprowadził do Rosji także rodzinę. Alfred Nobel – edukacja Ze względu na poprawę sytuacji finansowej rodziny, Alfred Nobel i jego bracia mogli otrzymać wszechstronne domowe wykształcenie. Prywatni guwernerzy sprawili, że wrodzona ciekawość Alfreda miała ujście, a chłopiec mógł rozwijać szereg swoich pasji. Najwięcej czasu poświęcał chemii. Nie zaniedbywał też nauki języków obcych i w wieku zaledwie 16 lat biegle władał angielskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim. W 1850 roku wyjechał do Paryża na studia chemiczne, a następnie przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował z wynalazcą Johnem Ericssonem. Po dwóch latach Alfred powrócił Sankt Petersburga i podjął pracę w fabryce ojca. W 1853 roku wybuchła wojna turecko-rosyjska o Krym, a fabryka Noblów została całkowicie przestawiona na produkcję zbrojeniową. Gdy wojna skończyła się w 1856 roku, fabryka Nobli miała problemy z przestawieniem się na produkcję cywilną i ostatecznie została zamknięta w 1859 roku. Materiały wybuchowe To doprowadziło do podziału w rodzinie Nobli. Rodzice Alfreda i on sam wrócili do Szwecji, natomiast dwaj bracia, Ludwig i Robert, pozostali w St. Petersburgu, aby ratować resztki upadłego przedsiębiorstwa. Pierwsze, niewielkie laboratorium, Alfred Nobel założył na terenie rodzinnej posiadłości w Sztokholmie. Zajmował się tam eksperymentowaniem nad materiałami wybuchowymi. W połowie XIX wieku w kopalniach i innych pracach inżynieryjnych powszechnie wykorzystywano czarny proch. Choć już wcześniej wynaleziono nitroglicerynę, znacznie silniejszą pod względem wybuchowym, jej niestabilność czyniła ją zbyt niebezpieczną do praktycznego zastosowania. Alfred Nobel postanowił więc opracować sposoby na zwiększenie bezpieczeństwa tej substancji. W 1863 roku skonstruował użyteczny detonator, który najpierw zapalał niewielką ilość czarnego prochu, a dopiero potem inicjował eksplozję większego ładunku nitrogliceryny. To właśnie to rozwiązanie, umożliwiające bezpieczne wywoływanie wybuchów, przyniosło mu pierwsze sukcesy i rozpoznawalność. Dynamis, czyli siła Jednak jego najważniejszy wynalazek pojawił się kilka lat później – w 1867 roku. Nobel odkrył, że po zmieszaniu nitrogliceryny z ziemią okrzemkową substancja ta traci swoją niestabilność, co pozwala na bezpieczniejsze jej wykorzystanie. Nową mieszankę nazwał „dynamitem” – od greckiego słowa dynamis, oznaczającego siłę – i zabezpieczył jej produkcję patentami: w 1867 roku w Wielkiej Brytanii, a rok później w USA. Wkrótce Nobel zyskał ogromną sławę i majątek. Dynamit stał się kluczowym narzędziem w realizacji wielkich projektów inżynieryjnych tamtych czasów – od budowy kolei, kanałów, metra po drogi na terenie Europy i Stanów Zjednoczonych. W 1864 roku doszło do tragedii. W eksplozji w jednej z należących do Alfreda fabryk zginął jego młodszy brat Emil. Mimo to Alfred kontynuował pracę. Jego przedsiębiorstwa rozwinęły się na skalę międzynarodową, tworząc rozległą sieć fabryk w całej Europie. W późniejszych latach wynalazł też m.in. żelatynę wybuchową (1875) i balistyt (1887). Zmagania moralne i testament Alfred Nobel był człowiekiem samotnym, skłonnym do melancholii i depresji. W młodości deklarował agnostycyzm, z czasem stając się ateistą. Nigdy się nie ożenił ani nie miał dzieci. Jego życie poświęcone było pracy, czego efektem – poza znacznym majątkiem – było 355 patentów. Pomimo ogromnego sukcesu finansowego, Nobel odczuwał moralny ciężar związany z wykorzystywaniem jego wynalazków do celów wojennych. Był zdecydowanym pacyfistą, przez wiele lat przyjaźnił się i korespondował z Berthą von Suttner – austriacką pisarką, dziennikarką oraz jedną z głównych postaci europejskiego ruchu pacyfistycznego drugiej połowy XIX wieku. W późniejszym czasie Bertha von Suttner została laureatką Pokojowej Nagrody Nobla. W 1895 roku, w Paryżu, Alfred Nobel spisał testament. Przekazał cały swój majątek – ponad 30 milionów koron szwedzkich – na utworzenie funduszu przyznającego nagrody za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny, literatury oraz działań na rzecz pokoju. Śmierć i dziedzictwo Alfreda Nobla Alfred Nobel zmarł 10 grudnia 1896 roku w San Remo we Włoszech. Przyczyną śmierci był atak serca. Spoczął na cmentarzu Norra begravningsplatsen w Sztokholmie. Jego testament nie od razu został zrealizowany – wymagał uporządkowania formalności i pokonania oporu spadkobierców. Dzięki determinacji wykonawców testamentu, Ragnara Sohlmana i Rudolfa Liljeqvista, w 1900 roku powołano Fundację Nobla, a już rok później – 10 grudnia 1901 – po raz pierwszy przyznano Nagrody Nobla. Dzięki swojej ostatniej woli Alfred Nobel przekształcił obraz własnej spuścizny – z człowieka, który wzbogacił się na „narzędziach śmierci”, w filantropa, którego nazwisko do dziś kojarzy się z pokojem, nauką i literackim geniuszem. W latach 1901–2024 Nagrody Nobla i Nagroda Sveriges Riksbank w dziedzinie nauk ekonomicznych ku pamięci Alfreda Nobla zostały przyznane 627 razy 1012 osobom i organizacjom. Niektórzy otrzymali Nagrodę Nobla więcej niż raz, co daje łącznie 976 osób i 28 organizacji. Życie Alfreda Nobla pozostaje przykładem, jak jedno działanie może zmienić bieg historii i wpłynąć na przyszłe pokolenia. Nasza autorka