Mieszkańcy Europy lepiej przystosowują się do zimna niż do upałów

Analiza danych pogodowych oraz liczby zgonów z ponad 800 regionów w 35 krajach Europy wykazała większą zdolność Europejczyków do adaptacji do niższych temperatur niż do upałów.

Niedawne badania przeprowadzone przez naukowców z Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) oraz Barcelona Supercomputing Center (BSC) wykazały, że Europejczycy lepiej przystosowują się do zimniejszych temperatur, w porównaniu do cieplejszych. Uczeni doszli do takich wniosków po analizie danych dotyczących temperatury i śmiertelności z ponad 800 regionów w 35 krajach europejskich w latach 2003–2020. Ich ustalenia wykazały, że ryzyko śmierci z powodu ekstremalnego zimna zmniejszało się w analizowanym okresie o 2 proc. rocznie. Z kolei ryzyko zgonu związane z wysokimi temperaturami również malało, ale w wolniejszym tempie – 1 proc. rocznie.

Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „The Lancet Planetary Health” (DOI: 10.1016/S2542-5196(25)00048-8).

Europejczycy bardziej odporni na zimno niż ciepło

Z badań hiszpańskich uczonych wynika, że w ostatnich latach nastąpił znaczny spadek ryzyka zgonu z powodu ekstremalnego zimna, w porównaniu z pierwszą dekadą lat 2000. W tym okresie nastąpiło również zmniejszenie ryzyka śmierci z powodu upałów, choć w mniejszym stopniu.

Tego typu wyliczenia były do tej pory oparte o stałe progi temperaturowe, jednak nie uwzględniały one tego, że ludzie z różnych regionów Europy mają różną wrażliwość na identyczne temperatury. By wyeliminować tę lukę badacze wprowadzili termin „temperatury ekstremalnego ryzyka”. Pojęcie to odnosi się do temperatury, przy której na danym obszarze wzrasta śmiertelność. To, według autorów publikacji, pozwoliło znacznie lepiej zobrazować wpływ temperatury na zdrowie Europejczyków.

Stosując nowe podejście w swoich analizach badacze dostrzegli, że w latach 2003–2020 w Europie występowało 2,07 mniej niebezpiecznie zimnych dni każdego roku. Z kolei liczba niebezpiecznie upalnych dni wzrosła o 0,28 dnia rocznie. Jednak nie we wszystkich częściach Europy zmiany zachodziły równomiernie. Mieszkańcy Europy Południowo-Wschodniej, pomimo cieplejszych warunków, doświadczyli więcej niebezpiecznie gorących i niebezpiecznie zimnych dni, które powodowały wyższe ryzyko zgonu.

Regionalne dysproporcje

– Z czasem staliśmy się lepsi w radzeniu sobie z niskimi temperaturami. Proces ten znany jest w nauce jako „adaptacja”. W przypadku upałów ludzie stają się również odporni, chociaż ta poprawa jest mniejsza niż adaptacja do zimna – powiedział Zhao-Yue Chen z ISGlobal, pierwszy autor publikacji.

Badacz dodał, że mieszkańcy różnych obszarów Europy mają różną tolerancję na ekstremalne temperatury. – Regiony w Europie Południowej są bardziej wrażliwe na zmiany temperatury niż te w Europie Północnej. Ta dysproporcja wynika częściowo z czynników społeczno-ekonomicznych, w tym niewystarczającej izolacji domów, niższych wydatków na opiekę zdrowotną i ograniczonego dostępu do wsparcia społecznego lub pomocy dla wrażliwych populacji – dodał.

– Nasze wyniki pokazują, że chociaż Europa poczyniła znaczne postępy w adaptacji do zimna, strategie radzenia sobie ze śmiertelnością związaną z upałem były mniej skuteczne. Badanie z 2024 r. wykazało, że tylko 20 z 38 krajów europejskich wdrożyło systemy monitorowania temperatury, a 17 krajów nadal nie ma planów działań na rzecz zdrowia w związku z upałem. Jednocześnie zaobserwowane dysproporcje przestrzenne podkreślają potrzebę strategii specyficznych dla regionu w celu ochrony wrażliwych populacji – przyznał Joan Ballester Claramunt z ISGlobal, współautor badania.

Źródło: ISGlobal, fot. PickPik/ CC0