2 maja 2025

◢ #unknownews ◣

Życzę przyjemnej dalszej części majówki i zapraszam do lektury najnowszego wydania newslettera.

Nie wiem, czy wiesz, ale jakiś czas temu udostępniłem trzy moje kursy, które możesz zdobyć za darmo. Mowa o Regex w 20 minut, Kurs CURLa oraz Mini Debugowanie WEB. Niektóre są w modelu “zapłać ile chcesz”, ale zero też przechodzi.

1) Internet w pudełku - treści edukacyjne offline dla szkół i społeczności
https://internet-in-a-box.org/
INFO: Internet-in-a-Box (IIAB) to tanie rozwiązanie będące przenośną biblioteką cyfrową, działającą jako punkt dostępowy WiFi. Uruchamiasz urządzenie, a osoby w pobliżu zyskują dostęp do wybranych zasobów edukacyjnych. Jest to skrajnie ważne w rejonach, gdzie zapewnienie dostępu do internetu jest niemożliwe (np. odległe wsie w krajach rozwijających się). Urządzenie można dostosować, instalując w nim różne moduły - np. dostęp do Wikipedii (w wybranym języku), wybrane filmy z YouTube, zasoby niektórych bibliotek cyfrowych, lekcje z Khan Academy i wiele więcej.

2) Kindle jako szkolny dashboard - jailbreak, SSH i Cloudflare w akcji
https://samkhawase.com/blog/hacking-kindle/
INFO: Autor opisuje, jak przekształcił starego Kindle w dashboard pomagający jego córce lepiej przygotować się do szkoły. Urządzenie wyświetla pogodę, rozkład jazdy autobusów i plan lekcji. Urządzenie wymagało oczywiście jailbreaka, aby przerobić je na tego typu wyświetlacz, ale sama procedura jest dość prosta do wykonania.

3) Pisz dziennik w trakcie pracy - aby nie prokrastynować
https://michael.team/pl/zaplanuj/
INFO: Autor opisuje przydatną metodę prowadzenia dziennika w trakcie dnia pracy, która pozwala lepiej obserwować, jak faktycznie spędzasz swój czas i gdzie pojawiają się “dziury w produktywności”. Kluczowym elementem tego podejścia są regularne, półgodzinne podsumowania oraz wieczorne planowanie najważniejszych zadań na kolejny dzień.

4) Ranking zastosowań AI w 2025 roku – do czego najczęściej używamy sztucznej inteligencji?
https://www.visualcapitalist.com/ranked-all-the-things-people-use-ai-for-in-2025/
INFO: Jest to opracowanie badania przeprowadzonego na zlecenie Harvard Business Review. Przyznam, że wyniki mocno mnie zaskoczyły. Żyję w bańce, gdzie programowanie to oczywiście jedno z najważniejszych zastosowań technologii AI, ale globalnie w tym roku to zastosowanie jest dopiero na 6. pozycji. Pierwsza i trzecia pozycja z 2025 roku pokazują, z czym jako społeczeństwo prawdopodobnie mamy problem.

5) Czy AI może zastąpić przyjaciela? Opowieść o cyfrowej samotności i nadziei
https://www.digitalnative.tech/p/ai-friends-are-a-good-thing-actually
INFO: Autor analizuje rolę, jaką mogą odegrać AI-przyjaciele w świecie, gdzie samotność staje się już niemal epidemią. Wychodząc od osobistych doświadczeń i statystyk, przekonuje, że AI nie musi zastępować prawdziwych relacji, ale może być ich całkiem skutecznym uzupełnieniem – szczególnie tam, gdzie ich brakuje. Autor zachęca do spojrzenia na AI nie jak na zagrożenie, ale jako potencjalną formę wsparcia emocjonalnego dla osób w kryzysie. Ciekawe i warte przemyślenia spojrzenie.

6) Siedem mitów programistycznych, które marnują twój czas (film, 6m)
https://www.youtube.com/watch?v=niWpfRyvs2U
INFO: Nie każda nowinka technologiczna czy popularna praktyka faktycznie zwiększa produktywność programisty. Niektóre są po prostu stratą czasu. Film omawia 7 powszechnych mitów, w które łatwo uwierzyć jako programista — od ślepego dążenia do 100% pokrycia testami po fiksację na ‘czystym kodzie’. Treść raczej rozrywkowa, ale i tak warto rzucić okiem.

7) Jak inżynierowie źle podchodzą do komunikacji (i jak robić to lepiej)
https://newsletter.posthog.com/p/what-engineers-get-wrong-about-communication
INFO: Artykuł pokazuje, że skuteczna komunikacja pracowników technicznych ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania firmy, i to często większe niż czysto techniczne aspekty pracy. Autorzy dzielą się konkretnymi praktykami, które stosują w zespole firmy PostHog. Garść gotowych do zastosowania porad. Z artykułu dowiesz się też, jak unikać nadmiaru lub niedoboru informacji w zespole oraz jak tworzyć codzienne “rytuały komunikacyjne”, które poprawiają współpracę.

8) Czy to na pewno “proszę” i “dziękuję” generują ogromne koszty w ChatGPT?
https://dadalo.pl/tech/funkcja-fatyczna-w-modelach-llm-generuje-straty/
INFO: Media rozpisywały się ostatnio o kosztach związanych z uprzejmościami użytkowników wobec ChatGPT. Prawdziwe źródło strat leży jednak prawdopodobnie w innym miejscu i mowa tu o mechanizmie modelu podtrzymującym rozmowę przez sugerowanie dalszych interakcji. To właśnie te dodatkowe, często zbędne rundy konwersacji generują ogromne ilości przepalonych tokenów dziennie, co przekłada się na realne koszty obliczeniowe.

9) Git – ogromny zbiór porad
https://github.com/git-tips/tips
INFO: Zestaw niemal 200 przydatnych sztuczek i porad do pracy z systemem kontroli wersji GIT. Znajdziesz tu zarówno podstawowe komendy do codziennego użytku, jak i te bardziej zaawansowane triki: filtrowanie historii, zmiana autora commita, zarządzanie stashami, subtree, cherry-pick, praca z aliasami i wiele innych. Użyteczne, nawet jeśli wydaje Ci się, że całkiem dobrze znasz GIT-a.

10) Równoległe ./configure — gdy przygotowanie do kompilacji trwa dłużej niż ona sama
https://tavianator.com/2025/configure.html
INFO: Twój projekt kompiluje się w 2 sekundy, ale “configure” odpalony tuż przed tą akcją zajmuje np. 30x tyle czasu. Skąd taki absurdalny czas wykonania? Wynika to z faktu, że configure wykonuje wszystkie swoje testy w sposób liniowy, jeden po drugim. Nie ma wielkiego znaczenia, jak szybkim dysponujesz sprzętem, bo configure i tak będzie powolny. Autor przedstawia swój sposób na rozwiązanie tego problemu.

11) Jak działa system synchronizujący zegary na całym świecie? (film, 8m)
https://www.youtube.com/watch?v=CwZW0CO7F-g
INFO: Twój komputer (a także smartfon, laptop itp.) prawdopodobnie samodzielnie ustawia swój aktualny czas i nawet odczytuje go z dokładnością do kilku milisekund względem najlepszych zegarów atomowych na świecie. Jak to możliwe? Film wyjaśnia, czym jest protokół NTP, jak działa jego hierarchia, czym jest np. “stratum 0”, jak niweluje się opóźnienia sieciowe w transmisji czasu itp. Przy okazji dowiesz się nieco o działaniu stacji nadających czas radiowo, systemach GPS, a także o tym, kto właściwie zarządza globalnym czasem w praktyce.

12) Czy AI naprawdę ogłupia ludzi? O samotności w cyfrowym świecie i przyszłości technologii (film, 1h i 49m)
https://www.youtube.com/watch?v=r99rA8Pp7Wk
INFO: Rozmowa z Natalią Hatalską. Ciekawe spojrzenie na zjawiska zmieniające nasze społeczeństwo i rynek. Tematy takie jak rozwój sztucznej inteligencji, zmiany w społeczeństwie, wpływ social mediów na zdolności komunikacyjne młodych ludzi, samotność itp. Hatalska dzieli się metodami pracy swojego instytutu i badaniami. Jeśli interesuje Cię wpływ technologii na świat i chcesz zrozumieć, co nas może naprawdę czekać w najbliższych latach — to rozmowa dla Ciebie.

13) Minimalistyczne aplikacje poprawiające koncentrację i upraszczające korzystanie z technologii
https://www.digitalminimalist.com/tools
INFO: Zbiór kilkudziesięciu aplikacji stworzonych dla osób ceniących prostotę i produktywność zarazem. Znajdziesz tu narzędzia do skupienia, planowania, czytania na później, zarządzania powiadomieniami czy nawet minimalistyczne launchery i przeglądarki. Wszystko uporządkowane według kategorii i dostępnych platform - warto rzucić okiem, niezależnie od tego, z jakiego systemu korzystasz.

14) Nieudana przygoda ze startupem - wyciągnięte wnioski i stracony czas
https://blog.jacobstechtavern.com/p/the-side-hustle-from-hell
INFO: Autor opisuje swoją 11-miesięczną przygodę ze startupem mającym ambicje stać się operatorem usług dla właścicieli samochodów, a który w rzeczywistości funkcjonował chaotycznie i skrajnie nieprofesjonalnie. Mimo obietnic współzałożycielstwa i rozwoju aplikacji od podstaw, wszystko oparte było na mało wiarygodnych prognozach, toksycznych relacjach oraz bardzo niejasnych warunkach współpracy. Dobra lekcja tego, jak łatwo dać się wykorzystać pod przykrywką “pracy nad czymś wielkim” i jak ważne jest czytanie umów — zwłaszcza tych z klauzulą o utracie udziałów.

15) Sztuczna inteligencja podleje Ci kwiatki - Raspberry Pi + AI (film, 7m)
https://www.youtube.com/watch?v=QPAsHRNc3bA
INFO: Film pokazuje, jak zbudować autonomiczny system podlewania roślin z użyciem modelu językowego i frameworka AG2 (Autogen) uruchomionego lokalnie na Raspberry Pi 5. Autor stworzył agenta AI mogącego podejmować decyzje na podstawie danych z czujnika wilgotności gleby i sterować fizyczną pompą wodną. W materiale znajdziesz nie tylko omówienie sprzętu i schemat działania, ale też fragmenty kodu oraz konfigurację środowiska AG2. To oczywiście trochę przerost formy nad treścią, ale możesz to traktować jako ciekawe zastosowanie agentów i wyciągnąć z tego jedynie metodę implementacji, a nie skupiać się na celu projektu.

16) Zakładki z przeglądarki mogą być zagrożeniem dla prywatności i bezpieczeństwa?
https://webcull.com/blog/2025/03/the-problems-with-browser-bookmark-security
INFO: Zakładki (bookmarki) są przechowywane w postaci niezaszyfrowanej, co oznacza, że każdy program działający na Twoim koncie może je odczytać lub zmodyfikować. Autor omawia zagrożenia wynikające z tej praktyki – m.in. wykorzystywanie zakładek do profilowania użytkowników, ataków phishingowych czy identyfikacji zasobów wewnętrznych firm.

17) Niektóre tagi w sekcji HEAD strony są zbyteczne - usuń je
https://getoutofmyhead.dev/
INFO: Przyzwyczailiśmy się, że do nagłówka HTML wrzucamy opisy dla różnych platform social mediów, favikony, definicje ikonek dla sprzętu Apple, jakieś tagi wspierające przeglądarkę IE itp. To wszystko może być zbyteczne. I nie chodzi o to, że wg autora to jest niepotrzebne, a o to, że da się te same efekty uzyskać w bardziej profesjonalny sposób, który dodatkowo odchudzi wagę Twoich stron.

18) Prawdopodobnie łamiesz licencję modelu Llama 3.x - o ile go używasz
https://notes.victor.earth/youre-probably-breaking-the-llama-community-license/
INFO: Autor analizuje zapisy licencji Llama 3.3 Community License i pokazuje, że wiele osób i firm używa tych modeli w sposób niezgodny z jej warunkami, choć często robi to nieświadomie. Dotyczy to m.in. obowiązku oznaczania produktów napisem “Built with Llama”, dodawania słowa „Llama” do nazw własnych modeli bazujących na Lamie, czy wymogu informowania użytkowników o potencjalnych zagrożeniach ze strony AI. Okazuje się, że choć model promowany jest jako 'open source’, licencja zawiera wiele ograniczeń typowych dla oprogramowania własnościowego. Tekst nie tylko dla prawników, ale także dla wszystkich osób technicznych zafascynowanych lokalnymi LLM-ami.

19) Niemożliwe komponenty w React — jak połączyć backend i frontend w jedną abstrakcję
https://overreacted.io/impossible-components/
INFO: Na przykładzie prostego formularza autor pokazał, jak podzielić komponent reactowy na dwie części: backendową (np. pobierającą dane z systemu plików) i frontendową (interaktywną część z lokalnym stanem). Dzięki takiemu podejściu możliwe staje się budowanie 'niemożliwych’ komponentów, które łączą dane z backendu z interakcją użytkownika bez konieczności ręcznego przekazywania stanów. Artykuł tłumaczy ideę React Server Components i udowadnia, że pojedynczy komponent może działać po obu stronach, zachowując lokalność danych i izolację stanu.

20) Vibe coding nie oznacza braku odpowiedzialności za jakość kodu
https://addyo.substack.com/p/vibe-coding-is-not-an-excuse-for
INFO: AI potrafi znacznie przyspieszyć pisanie kodu, ale nie zwalnia programistów z obowiązku dbania o jakość i bezpieczeństwo tworzonych rozwiązań. Traktowanie kodu wygenerowanego przez AI jak pracy początkującego dewelopera – czyli wymagającego przemyślanej weryfikacji, testów i refaktoryzacji – to klucz do utrzymania standardów. Artykuł porusza dobre praktyki i zagrożenia związane z tzw. vibe codingiem.

21) Lista 7 najważniejszych przejęć firm dokonanych przez Google w ostatnich 20 latach
https://www.androidpolice.com/most-impactful-google-alphabet-acquisitions/
INFO: Google od lat przejmuje inne firmy, często zmieniając w ten sposób kierunki rozwoju całych branż. Jak do tego doszło, że firma działa na tak wielu rynkach i które z jej zakupów były dla niej kluczowe, jeśli chodzi o dalszy rozwój? Choć nie wszystkie z zakupów były finansowymi sukcesami, to każdy z nich miał strategiczny wpływ na to, gdzie dziś znajduje się Google (i poniekąd cała branża IT).

22) Lista świetnie napisanych plików README do inspiracji
https://github.com/matiassingers/awesome-readme
INFO: Zestawienie przykładów dobrze przygotowanych plików README z Githuba, zawierających m.in. czytelne opisy projektów, grafiki, GIF-y, instrukcje instalacji, linki do dokumentacji i uporządkowane nawigacyjne spisy treści. Idealne źródło inspiracji, jeśli chcesz poprawić jakość dokumentacji swojego projektu. Każdy przykład jest opisany z wyszczególnieniem elementów, które czynią go wartościowym i wyjątkowym.

23) Dlaczego count(*) bywa bardzo powolne w PostgreSQL?
https://vaibhavjha.substack.com/p/understanding-why-count-can-be-slow
INFO: Proste policzenie wierszy znajdujących się wewnątrz wybranej tabeli trwa dość długo, o ile tabela ma pokaźne rozmiary. Jednak to samo zapytanie z warunkiem, który i tak zwraca wszystkie wiersze, może być znacznie szybsze. Dlaczego tak się dzieje? Przecież dodanie warunku sprawdzanego przy każdym rekordzie teoretycznie powinno spowolnić proces, a nie go przyspieszyć. Ciekawe wyjaśnienie zagadki. Coś dla osób lubiących wiedzieć, jak pod spodem działają niektóre z technologii.

24) Czy 2025 faktycznie okaże się dobrym rokiem dla Linuksa?
https://www.ciemnastrona.com.pl/2025/04/22/koniec-windows-10-rok-linuksa.html
INFO: Autor analizuje, dlaczego rok 2025 może sprzyjać rosnącej popularności Linuksa – m.in. przez koniec wsparcia dla Windowsa 10 oraz kontrowersyjne wymagania systemowe Windowsa 11 (jak moduł TPM). Czy to wystarczy, aby część użytkowników zdecydowała się na przejście na alternatywny system operacyjny?

25) Cyberbezpieczeństwo dla uczniów — poradnik, jak nie dać się oszukać (film, 34m)
https://www.youtube.com/watch?v=3FMdVBMlNak
INFO: Przystępny i pełen przykładów przewodnik po najczęstszych zagrożeniach, jakie czyhają na dzieci i młodzież w sieci. Autor tłumaczy, czym są ataki phishingowe, ransomware, wycieki danych, pułapki ukryte w grach czy zagrożenia związane z używaniem nieznanych urządzeń USB i kodów QR. Jest też o fałszywych stronach logowania, Discordzie pełnym złośliwych linków, włamaniach na konta graczy itp. Film został przygotowany jako “lekcja”, więc może być użyty np. jako materiał dydaktyczny w szkole.

26) Stylowanie elementu SELECT jest już możliwe w silniku Chromium
https://developer.chrome.com/blog/a-customizable-select
INFO: Select zyskał natywną możliwość personalizacji wyglądu przy użyciu CSS-a, bez konieczności używania starych sztuczek z JavaScriptem. Nowa wartość “appearance: base-select” otwiera drogę do umieszczania w opcjach np. SVG, stylowania każdego elementu dropdowna i dopasowywania układu do własnych potrzeb. Funkcja jest już dostępna w Chrome 135, a niedługo pojawi się pewnie w innych przeglądarkach działających na tym samym silniku.

27) Dlaczego AMP w e-mailach to był zły pomysł (i czemu interaktywność maili nie ma tam sensu)
https://buttondown.com/blog/whatever-happened-to-amp-email
INFO: Google próbowało wprowadzić elementy interaktywności do e-maili za pomocą AMP, umożliwiając np. rezerwację hoteli czy odpowiadanie na komentarze bez wychodzenia ze skrzynki odbiorczej. Rozwiązanie było technicznie ciekawe, ale wymagało ogromnego nakładu pracy od twórców, działało tylko w wybranych klientach pocztowych i naruszało otwarty, uniwersalny charakter poczty e-mail. AMP dla e-maili praktycznie wyparował i mało kto o nim pamięta. Dlaczego tak się stało?

28) Zakaz smartfonów w szkołach to za mało, by pomóc dzieciom?
https://panoptykon.org/zakaz-smartfonow-w-szkolach-jak-wyrwac-dzieci
INFO: W Polsce trwa debata nad wprowadzeniem globalnego zakazu używania smartfonów w szkołach, zwłaszcza w klasach 1-3. Obecnie taki zakaz działa już mniej więcej w połowie polskich szkół, ale wynika to z indywidualnych decyzji placówek, a nie z przepisów. Okazuje się, że prawne zakazanie przynoszenia smartfonów do szkoły może nie być takie łatwe do wprowadzenia, a eksperci uważają, że nawet gdy się to uda, to i tak może to nie rozwiązać problemu ze zdrowiem psychicznym i fizycznym u dzieci. Więcej w artykule.

29) Czy AI sprawia, że zapominamy, jak programować?
https://addyo.substack.com/p/avoiding-skill-atrophy-in-the-age
INFO: Coraz więcej programistów z pomocą AI osiąga wyższą produktywność, ale jednocześnie może to prowadzić do zanikania ich kluczowych umiejętności programistycznych. Autor ostrzega przed zjawiskiem tzw. “atrofii umiejętności”, czyli sytuacją, w której przestajemy rozumieć kod, nie potrafimy debugować i polegamy wyłącznie na podpowiedziach narzędzi AI. Czy to doprowadzi nas do uzależnienia od AI i ostatecznie do utraty zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów?

30) Jak śledzić i analizować ruch z AI na swojej stronie?
https://ahrefs.com/blog/track-analyze-ai-traffic/
INFO: Ruch z platform AI takich jak ChatGPT, Perplexity czy Copilot staje się coraz częstszym źródłem odwiedzin na stronach internetowych. Artykuł pokazuje, jak dostosować GA4, aby skutecznie mierzyć i analizować ten typ ruchu. Znajdziesz tu m.in. konfigurację niestandardowych kanałów i segmentów oraz porady, jak interpretować zebrane dane. Myślę, że te porady można spróbować wdrożyć także w innych rodzajach softu do zbierania statystyk.

31) Jak naprawdę działają osuszacze powietrza i dlaczego potrafią zaskoczyć (film, 52m)
https://www.youtube.com/watch?v=j_QfX0SYCE8
INFO: Osuszacze powietrza wydają się prostymi urządzeniami, ale ich rzeczywista zasada działania może być zaskakująca. Film wyjaśnia, w jaki sposób radzą sobie z nadmiarem wilgoci, dlaczego nie zawsze poprawiają komfort cieplny, a czasami wręcz zwiększają odczuwalną temperaturę. Ciekawe, ale i odrobinę nerdowskie omówienie tematu.

P.S. Nadal trwa nabór kursantów na AI Devs 3 - dołącz.