Jaki był powód blackoutu w Hiszpanii i Portugalii?

Miliony mieszkańców Hiszpanii i Portugalii, a także części południowej Francji, doświadczyły w poniedziałek 28 kwietnia 2025 roku masowej awarii zasilania. Chociaż dostawy energii w dużej mierze przywrócono w ciągu kilkunastu godzin, oficjalna przyczyna blackoutu wciąż nie została w pełni ustalona, a eksperci wskazują na specyficzne cechy sieci energetycznej Półwyspu Iberyjskiego jako potencjalne czynniki przyczyniające się do zdarzenia.

Nie cyberatak i nie błąd ludzki

Według wstępnych informacji przekazanych przez Red Eléctrica -hiszpańską spółkę odpowiedzialną za energetyczną infrastrukturę przesyłową – jako przyczynę awarii wstępnie wykluczono cyberatak, błąd ludzki oraz nietypowe warunki pogodowe lub atmosferyczne. Firma sugeruje, że incydent mógł mieć swoje źródło w dwóch zdarzeniach, a ściślej, automatycznych rozłączeniach sieci, które potencjalnie mogą być związane z charakterystyczną zmiennością odnawialnych źródeł energii.

Eksperci podkreślają, że tego typu rozległy blackout, choć rzadki, może być również mechanizmem bezpieczeństwa systemu energetycznego. Stabilne działanie sieci wymaga zachowania równowagi między produkcją a konsumpcją energii. Poważne rozbieżności mogą prowadzić do automatycznych rozłączeń mających na celu ochronę infrastruktury i zapobieganie dalszym uszkodzeniom.

Przy braku takich zabezpieczeń pozornie niewielka usterka może wpłynąć na sąsiednie sieci i w konsekwencji spowodować rozległy blackout, jak to miało miejsce we Włoszech w 2003 roku.

Według niektórych ekspertów niedawna awaria nastąpiła, ponieważ zaledwie w pięć sekund utracono ponad połowę mocy wytwórczej (kilkanaście gigawatów), a sieć nie była w stanie szybko zrównoważyć tak gwałtownego spadku.

Co wpływa na stabilność sieci energetycznych?

Na stabilność sieci wpływa kilka kluczowych czynników: złożona sieć połączeń wewnętrznych (meshing), połączenia z sieciami sąsiednich krajów umożliwiające wymianę energii oraz tzw. inercja mechaniczna, czyli energia zgromadzona w obracających się elementach tradycyjnych generatorów synchronicznych (np. w elektrowniach węglowych czy jądrowych), która działa jak bufor przy nagłych wahaniach.

Hiszpańska sieć kontynentalna historycznie charakteryzowała się dużą inercją i wewnętrznymi połączeniami, ale jej słabym punktem zawsze były ograniczone połączenia międzynarodowe, szczególnie z Francją, z uwagi na barierę Pirenejów. Obecna zdolność wymiany energii z resztą Europy stanowi zaledwie około 3% mocy zainstalowanej kraju, znacznie poniżej celu UE wynoszącego 15% do 2030 roku.

Dla porównania, w Polsce sytuacja pod względem połączeń elektroenergetycznych z zagranicą wygląda odmiennie. Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE S.A.) dysponują rozwiniętą siecią połączeń transgranicznych z wieloma sąsiadami, w tym Niemcami, Czechami, Słowacją, Litwą, Szwecją i Ukrainą.

Dzięki licznym trasom, które dodatkowo cechują się stosunkowo wysoką przepustowością, zdolność wymiany energii elektrycznej Polski z zagranicą stanowi znaczący procent mocy zainstalowanej w krajowym systemie energetycznym. Często przekraczamy nawet cel 15% wyznaczony przez Unię Europejską.

Ta silna integracja z europejskimi sieciami zwiększa elastyczność i odporność polskiego systemu, ułatwiając bilansowanie mocy (zwłaszcza ze źródeł odnawialnych) i zwiększając bezpieczeństwo energetyczne w porównaniu do bardziej izolowanej sytuacji Półwyspu Iberyjskiego.

Choć w przestrzeni publicznej pojawiały się obawy o wystąpienie podobnej awarii i blackoutu w Polsce, to analogiczna sytuacja jest bardzo mało prawdopodobna.

Niemniej warto być przygotowanym na blackout, tym bardziej że nie musi to oznaczać wielkich wydatków i wyrzeczeń, pomocny może okazać się nasz ranking najlepszych powerbanków dla każdego.

OZE to źródła niestabilne – to fakt, a nie frazes

Zwiększająca się integracja odnawialnych źródeł energii, takich jak energetyka wiatrowa i słoneczna (które już stanowią znaczący udział w hiszpańskim miksie energetycznym i zainstalowanej mocy), może dodatkowo wpływać na stabilność.

W przeciwieństwie do elektrowni cieplnych czy wodnych, systemy wiatrowe i słoneczne podłączane są do sieci przez inwertery elektroniczne i nie posiadają inercji mechanicznej. W miarę wzrostu udziału tych źródeł w sieci ogólna zdolność systemu do radzenia sobie z nagłymi zakłóceniami maleje, co czyni sieć bardziej podatną na awarie przy niskiej zdolności połączeń z innymi systemami. Pojawiły się też pomysły bardziej restrykcyjnego podejścia do kwestii zabezpieczenia instalacji OZE.

Eksperci zgadzają się, że choć prawdopodobieństwo szybkiego powtórzenia się podobnego zdarzenia jest niskie, pilnie potrzebne są działania wzmacniające odporność systemu.

Rekomendacje obejmują: ograniczanie produkcji energii z fotowoltaiki w okresach niskiego zapotrzebowania na rzecz źródeł zapewniających inercję, włączanie stabilizatorów częstotliwości i napięcia do sieci, ale przede wszystkim zwiększenie połączeń międzysystemowych, zwłaszcza z Francją, oraz rozbudowę mechanizmów magazynowania energii, które mogą kompensować zmienność źródeł odnawialnych.

Hiszpański premier Pedro Sánchez, choć zaprzeczył, by wysoki udział OZE czy słabe połączenia były głównymi przyczynami, podkreślił, że żadna hipoteza nie jest wykluczona. Zarówno rząd Hiszpanii, jak i Komisja Europejska, wszczęły dochodzenia w celu wyjaśnienia przyczyn awarii sieci.

Źródło: Wired. Zdjęcie otwierające: Orhan Akbaba / Pexels.com

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Jaki był powód blackoutu w Hiszpanii i Portugalii? pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.