Najsłynniejsze stare pralki. Potrafiły działać bez zarzutu nawet kilkadziesiąt lat

Od ręcznego tarcia ubrań o kamienie, przez wirnikowe „Franie”, aż po inteligentne pralki sterowane smartfonem – historia prania to opowieść o postępie technologicznym i zmieniających się potrzebach człowieka. Jak wyglądały początki mechanicznego prania? Kiedy w polskich domach zagościły pierwsze automatyczne pralki? I dlaczego kultowa „Frania” stała się symbolem epoki PRL-u?

Krótka historia prania

Przed powstaniem pralek odzież czyszczono na różne sposoby – głównie wykorzystując siłę mięśni. Było to czasochłonne, ale przede wszystkim męczące. Wszystko zmieniło się od początku XX wieku, gdy pralki wyposażono w silniki elektryczne.

Pierwszą pralkę zasilaną prądem elektrycznym wynalazł w USA Alva J. Fisher w 1907 roku. Nazwano ją Thor i była sprzedawana przez Hurley Machine Company z Chicago. Pierwszy patent związany z pralką elektryczną zatwierdzono w maju 1909 roku.

W 1937 roku pojawiła się pierwsza automatyczna pralka elektryczna (za sprawą Bendix Home Appliances). Urządzenie rewolucyjne, choć cierpiące na wiele wad, takich jak niewytłumiona konstrukcja – musiała być zakotwiczona do podłogi, aby zapobiec przemieszczaniu się podczas cyklu wirowania.

Podczas II wojny światowej produkcja pralek, podobnie jak wielu innych dóbr cywilnych, została znacząco ograniczona lub całkowicie wstrzymana, ponieważ zasoby przemysłowe i surowce były przekierowywane na potrzeby wojenne. Na produkcję amunicji, min i innych materiałów wojennych przestawiła się m.in. firma Miele czy amerykańskie fabryki Maytag.

Po zakończeniu wojny fabryki szybko przestawiły się z produkcji wojennej na cywilną. Popyt na pralki gwałtownie wzrósł, a producenci zaczęli masowo wprowadzać na rynek modele automatyczne. W latach 40. i 50. XX wieku pralki stały się standardowym wyposażeniem gospodarstw domowych w wielu krajach.

Najbardziej innowacyjnymi modelami pralek z tamtych czasów były Philco Duomatic z 1958 roku, która była pierwszym sprzętem łączącym funkcje prania i suszenia w jednym urządzeniu oraz General Electric Automatic Washer, która wprowadziła system „Filter-Flo”. Filtrował on wodę podczas prania, zapewniając czystość ubrań i zapobiegając osadzaniu się brudu na tkaninach.

W Polsce królowała Frania

W czasach PRL-u dostęp do nowoczesnych technologii był ograniczony, a produkcja sprzętu AGD skupiała się na trwałości i funkcjonalności. Wiele z nich dostawało swojskie, damskie imiona (rzutnik Ania, radiomagnetofon Hania, sokowirówka Katarzyna czy protoplastka współczesnych odkurzaczy pionowych, Kasia).

Dużą popularnością cieszyły się pralki wirnikowe. Wśród nich rządziła Frania, produkowana w latach 60. XX w. w Zakładach Wyrobów Metalowych w Kielcach. Była prawdopodobnie najbardziej ikoniczną pralką z tamtych czasów i w czasach PRL stałą w każdym polskim mieszkaniu. Charakteryzowała się prostą konstrukcją, wirnikowym systemem prania i niezawodnością – to był sprzęt nie do zdarcia. Frania stała się symbolem oszczędności i wytrzymałości, często służąc przez dziesiątki lat.

Jeśli jednak sądzicie, że Frania służyła tylko do prania, to jesteście w błędzie. Polskie gospodynie farbowały w nich sukienki i koszulki, robiły masło lub majonez, wyrabiały ciasto na wafle do lodów i płukały ogórki do kiszenia. Podobno służyły też do produkcji bimbru i mieszania betonu. Dziś wydają się przestarzałe, ale w swoich czasach stanowiły szczyt techniki. Ich trwałość wynikała z prostoty konstrukcji, wytrzymałych materiałów i braku elektroniki. Zrezygnowaliśmy z nich jednak na rzecz pralek bębnowych.

W 1971 roku pojawiła się pierwsza zaprojektowana w Polsce pralka automatyczna. Był nią model Polar PS 663 Bio, produkowany do 1988 roku we wrocławskich zakładach Polar na licencji jugosłowiańskiej fabryki Gorenje. Z zakładów Polar w latach 70. i 80. wyszło wiele modeli, które słynęły z długowieczności. Dzisiejsze pewnie tak długo nie przetrwają, ale są pewne triki, które mogą przedłużyć życie każdej pralki.

Od lat 90. XX wieku rozwój pralek był równie intensywny jak rozwój technologii i komputerów. Choć niekoniecznie wiązało się to z trwałością. Nie da się ukryć, że starsze modele pralek były projektowane z myślą o wieloletnim użytkowaniu. Potrafiły działać bezawaryjnie przez kilkanaście lat, a ich naprawa nie była skomplikowana – wykonywano ją najczęściej samodzielnie (rękoma pana domu). Najczęściej wystarczyło wymienić pojedynczy element, aby znów mogła działać.

Zobacz też: W jakich godzinach prąd jest najtańszy?

Nie były to tak ładne sprzęty jak współczesne pralki, ale wykonywano je z solidnych materiałów, bez oszczędzania na jakości części. Jak jest dzisiaj, wie chyba każdy z nas. Sprzęty AGD są konstruowane zgodnie z zasadami celowego postarzania produktów, więc mogą szybciej ulegać awariom (gdy tylko skończy się gwarancja). A ich naprawa najczęściej nie jest opłacalna, z uwagi na modułową konstrukcję i skomplikowaną elektronikę. Niemniej z chęcią doradzimy wam, na co zwrócić uwagę przy zakupie pralki oraz zaproponujemy kilka modeli pralek na każdą kieszeń.

Źródło: własne, SmartAge, NAC, Zdjęcie otwierające: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Najsłynniejsze stare pralki. Potrafiły działać bez zarzutu nawet kilkadziesiąt lat pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.