Klimatyzator, klimator czy split? Wyjaśniamy, czym się różnią i co wybrać

Wiosna i pierwsze ciepłe dni to sygnał, że lato tuż-tuż. Dla wielu z nas oznacza to początek poważnych rozmyślań o zapewnieniu sobie komfortu termicznego w domu czy mieszkaniu. Zanim jednak zdecydujemy się na montaż sprzętu, które ma taki komfort zapewnić, warto zrozumieć podstawowe różnice między dostępnymi na rynku urządzeniami chłodzącymi. Czym różni się klimatyzator od klimatora? Co oznacza split i czy klimatyzator przenośny to dobre rozwiązanie? Ten artykuł rozwieje wątpliwości.

Klimatyzator – jak to działa?

Podstawowym zadaniem klimatyzatora jest obniżenie temperatury powietrza w pomieszczeniu. Działa on na zasadzie wymiany ciepła – pobiera ciepłe powietrze z wnętrza, schładza je za pomocą specjalnego czynnika chłodniczego krążącego w zamkniętym obiegu, a następnie „wyrzuca” odebrane ciepło na zewnątrz budynku. Dlatego właśnie prawdziwy klimatyzator zawsze będzie wymagał sposobu na odprowadzenie gorącego powietrza – czy to przez jednostkę zewnętrzną (w systemach split), czy przez rurę wyrzutową (w klimatyzatorach przenośnych).

Rodzaje klimatyzatorów

Dziś na rynku znajdziemy kilka głównych typów klimatyzatorów. Wybór konkretnego typu zależy od naszych potrzeb i nie ma jednego, konkretnego idealnego rozwiązania. Poniżej przedstawiam rodzaje klimatyzatorów.

Klimatyzatory typu split

Co to znaczy? Słowo split (ang. podział) dość dobrze oddaje najbardziej charakterystyczną cechę tego typu klimatyzatorów. Taki system składa się z dwóch głównych części: jednostki wewnętrznej (parownika), montowanej w chłodzonym pomieszczeniu oraz jednostki zewnętrznej (skraplacz) montowanego na zewnątrz budynku. Obie jednostki połączone są przewodami z czynnikiem chłodniczym, zapewniającym wymianę cieplną z otoczeniem.

Sama zasada działania jest podobna w każdym typie klimatyzatorów, ale skoro zaczęłam od systemu typu split, wyjaśnią już już teraz. Ciepłe powietrze z pomieszczenia, w którym zainstalowana jest jednostka wewnętrzna jest odbierane i pod postacią pary trafia do sprężarki, a następnie jest oddawane do jednostki zewnętrznej, skraplacza, w którym jest schładzane powietrzem atmosferycznym. Czynnik chłodniczy powracając ze skraplacza przechodzi przez zawór rozprężny i ulega tam znacznemu ochłodzeniu, co wynika po prostu z praw fizyki. Rozprężający się gaz (lub ciecz, która paruje) wykonuje pracę zmieniając swoją objętość, to wymaga energii, energią jest tracone przez rozprężający się czynnik ciepło, w efekcie czynnik się ochładza. Schłodzony czynnik trafia do parownika, czyli jednostki wewnętrznej, w której oddaje zimno pomieszczeniu i ponownie się nagrzewa pobieranym ciepłem z chłodzonego pomieszczenia i cykl się powtarza.

Jakie są zalety systemów split? To przede wszystkim wysoka wydajność i cicha praca jednostki wewnętrznej. Najgłośniejszy element systemu, agregat, jest na zewnątrz. Taki system można też estetycznie wkomponować w chłodzone wnętrze, tym bardziej, że na rynku mamy do wyboru wiele różnych stylów jednostek wewnętrznych: ścienne, kasetowe, kanałowe, podstropowe, przypodłogowe, jest w czym wybierać.

A jakie są wady tego rozwiązania? Przede wszystkim jeżeli nie zajmujemy się montażem takich systemów zawodowo, sami systemu split nie zainstalujemy, wymaga on profesjonalnego montażu. Dla wielu wadą może być wyższy koszt początkowy takiego rozwiązania od niektórych innych typów. Pamiętajmy że obecność jednostki zewnętrznej oznacza ingerencję w elewację budynku, co też oznacza ograniczoną mobilność tego systemu.

Klimatyzatory typu multi-split

Funkcjonuje jako odrębny typ, choć w istocie mamy tu do czynienia z rozbudowanym systemem typu split, w którym jedna, znacznie mocniejsza niż w klasycznych splitach, jednostka zewnętrzna jest łączona z kilkoma (od dwóch do nawet pięciu, sześciu) jednostkami wewnętrznymi, zainstalowanymi w różnych pomieszczeniach. Zasada działania jest taka sama jak przedstawiłam wcześniej, różnica sprowadza się do mocy agregatu i multiplikacji parowników w kilku różnych pomieszczeniach.

Zalety? Mamy tu tylko jedną, choć mocniejszą niż w splitach (większe zużycie energii, potencjalnie większa głośność pracy) jednostkę zewnętrzną, co oznacza że w przypadku domów/lokali z wieloma pokojami oszczędzamy miejsce na elewacji budynku, czy balkonie. Nie musimy używać wielu agregatów, wystarczy jeden. Kolejną zaletą jest fakt, że choć mamy tylko jeden agregat, możemy za pomocą kilku parowników (jednostek wewnętrznych) chłodzić poszczególne pomieszczenia niezależnie, choć w ramach możliwości danego systemu. Systemy multi-split oznaczają też najczęściej niższe koszty serwisowania w porównaniu np. do kilku systemów split, co ma znaczenie, gdy zależy nam na kompleksowej instalacji systemu klimatyzacji obejmującego całe nasze lokum (wieloizbowe mieszkanie, dom). Jeżeli od razu chcemy mieć klimatyzację w wielu pomieszczeniach, takie rozwiązanie jest optymalne.

Wady wynikają przede wszystkim ze skali przedsięwzięcia, co oznacza przede wszystkim wyższy koszt początkowy niż w przypadku systemów split. Kolejnym problemem, którego nie dostrzegamy, gdy urządzenie jest fabrycznie nowe i w pełni sprawne, to fakt, że jedna awaria jednostki zewnętrznej unieruchamia nam klimatyzację w całym mieszkaniu/domu. Warto też pamiętać, że wydajność agregatu jest rozdzielana pomiędzy pracujące jednostki wewnętrzne, zatem przy dużej ich liczbie skuteczność chłodzenia może być niższa niż w systemie split, w którym efektywność agregatu jest zazwyczaj optymalnie dostosowana do konkretnego parownika.

Klimatyzatory przenośne, tzw. monobloki, zwane też kompaktowymi

Na rynku spotkamy również najbardziej kompaktowe z opisywanych systemy typu monoblok, często określane jako klimatyzatory przenośne. To urządzenia typu wszystko-w-jednym, co oznacza, że w jednej obudowie urządzenia mamy zarówno parownik (element chłodzący) jak i skraplacz (oddający ciepło), a cały obieg czynnika chłodniczego zamknięty jest w obudowie urządzenia. Kluczowym elementem takiego rozwiązania jest tzw. rura wyrzutowa, którą trzeba wystawić poza chłodzone pomieszczenie (np. przez okno, balkon, czy dziurę w ścianie), aby odprowadzić gorące powietrze.

Zalety? Przede wszystkim takie rozwiązanie jest tańsze, bo raz, że same urządzenia kompaktowe kosztują mniej do systemów split, a tym bardziej multi-split, to jeszcze nie musimy ponosić kosztów profesjonalnego montażu, którego tu w ogóle nie ma. Całe urządzenie jest mobilne, możemy je przenosić do tego pomieszczenia, które akurat chcemy chłodzić, choć trzeba pamiętać zawsze o wystawieniu na zewnątrz ciepłowodu (tej rury odprowadzającej ciepłe powietrze).

Rozwiązanie to mimo niższej ceny i mobilności, ma też istotne wady. Przede wszystkim klimatyzatory przenośne, przez fakt, że w jednej obudowie mamy wszystko, są znacznie głośniejsze od wcześniej opisywanych typów. Ponadto cechują się one zauważalnie niższą wydajnością od systemów split (mniejsza skuteczność chłodzenia przy zużyciu tej samej energii). Konieczność wystawienia rury w każdym pomieszczeniu, też jest kłopotliwa, bo trzeba na nią zapewnić miejsce (a to nie jest cieniutki kabelek). Leżąca rura może też psuć estetykę pomieszczenia.

Technologia inwerterowa – to warto wiedzieć

Mając na względzie zużycie energii dziś warto wybrać pasujący do naszych pomieszczeń typ klimatyzatora oparty o technologię inwerterową. Na szczęście jest ona dziś dominująca w oferowanych na rynku urządzeniach. Jakie to ma znaczenie?

Przeczytaj też: Jaki odkurzacz pionowy wybrać? Wybór stał się banalnie prosty.

Otóż klimatyzator bez inwertera (starszy typ) działa na zasadzie „włącz/wyłącz”. Sprężarka pracuje z pełną mocą, aż osiągnie zadaną temperaturę, po czym się wyłącza. Gdy temperatura wzrośnie, ponownie włącza się na pełnych obrotach. Z kolei w przypadku systemów inwerterowych sprężarka pracuje płynnie, dostosowując swoją moc (prędkość obrotową) do aktualnego zapotrzebowania na chłód. Dzięki temu utrzymuje temperaturę bardziej stabilnie, zużywając przy tym znacznie mniej energii (nawet o 30% oszczędności w porównaniu do modeli bezinwerterowych) i pracując ciszej.

Klimator (klimatyzer) – tańsza alternatywa, ale czy na pewno chłodzi?

Często mylony z klimatyzatorem, klimator działa na zupełnie innej zasadzie. W tego typu urządzeniach nie ma wymiany czynnika chłodniczego, wręcz w ogóle nie ma czynnika chłodniczego, parownika czy sprężarki, elementem aktywnym jest w zasadzie tylko wentylator. Tego typu sprzęt wykorzystuje efekt chłodniczy poprzez parowanie wody.

Powietrze przepuszczane jest przez wilgotny filtr (np. matę nasączoną wodą, często schłodzoną dodatkowo zamrożonymi wkładami, które trzeba wcześniej zamrozić w lodówce). Parująca woda odbiera ciepło z powietrza, dając uczucie chłodnego powiewu.

Kluczem jest zrozumienie, że klimator daje uczucie chłodu, ale nie obniży realnie temperatury w całym pomieszczeniu w sposób kontrolowany, tak jak klimatyzator. Daje jedynie miejscowe uczucie ochłody i zwiększa wilgotność powietrza. Klimatyzator natomiast osusza powietrze i pozwala precyzyjnie ustawić żądaną temperaturę. Warto pamiętać, że skuteczność klimatora ściśle zależy od tego, jak suche mamy powietrze. Urządzenie daje najlepszy rezultat w suchym, gorącym klimacie. W warunkach wysokiej wilgotności jego efektywność znacząco spada, nawet do zera (przy wilgotności 100%).

Czy istnieje klimatyzator bez rury?

Jak wspomniałam wcześniej, prawdziwy klimatyzator musi odprowadzać ciepło. Dlatego klasyczny klimatyzator przenośny bez rury wyrzutowej nie istnieje. Urządzenia reklamowane jako „klimatyzatory bez rury” to najczęściej właśnie klimatory (klimatyzery), które chłodzą przez parowanie wody.

Nie dajmy się nabrać na zapewnienia sprzedawców, co do klimatyzatora bez rury. Praw fizyki nie oszukamy, a generalna zasada działania klimatyzatorów dowolnego typu pozostaje niezmienna – ciepło usunięte z pomieszczenia musi gdzieś zostać oddane. Klimatyzatory bez jednostki zewnętrznej, ale montowane na stałe (np. w ścianie), wykorzystują do tego celu dwa otwory w przegrodzie zewnętrznej do pobierania i wyrzucania powietrza chłodzącego skraplacz.

Klimatyzator z funkcją grzania – czyli pompa ciepła powietrze-powietrze

Wiele nowoczesnych klimatyzatorów typu split i multi-split oferuje funkcję grzania. Działają one wtedy w odwróconym cyklu, pobierając ciepło z powietrza zewnętrznego i przekazując je do wnętrza. Taki klimatyzator to w istocie pompa ciepła typu powietrze-powietrze.

Takie rozwiązanie może być użyteczne w okresach przejściowych (wiosna, jesień), gdy główne ogrzewanie już nie działa (albo jeszcze nie działa), a my nie potrzebujemy jeszcze ogrzewania działającego na pełną moc i chcemy np. nieznacznie podnieść temperaturę w jednym z pomieszczeń (w którym akurat jest rzeczony klimatyzator z funkcją grzania).

Natomiast warto pamiętać, że korzystanie z klimatyzatora z funkcją grzania jako ogrzewacza pomieszczeń ma też swoje ograniczenia. Przede wszystkim najwyższą efektywność grzewczą tego typu urządzenia osiągają przy temperaturach zewnętrznych powyżej zera (optymalnie do +7°C). Ich sprawność spada wraz ze spadkiem temperatury na zewnątrz, choć wiele modeli potrafi działać nawet do -15°C czy -20°C, ale ze znacznie mniejszą wydajnością i zauważalnie wyższym zużyciem energii.

Uwaga, bardzo ważne! Należy pamiętać, że jeżeli zdecydujemy się na klimatyzator z funkcją grzania, który jest wykorzystywany jako źródło ciepła, fakt ten należy zgłosić do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Obowiązek złożenia deklaracji spoczywa na właścicielu lub zarządcy budynku.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze klimatyzatora?

Poniżej zwracam uwagę na parametry, które znajdziecie w specyfikacji urządzeń, na które warto zwrócić uwagę. Zajmuję się tu wyłącznie klimatyzatorami, bo – co już ustaliliśmy – klimatory nie są de facto urządzeniami aktywnie chłodzącymi.

• Moc chłodnicza (kW lub BTU): musi być dopasowana do wielkości i nasłonecznienia pomieszczenia. zbyt mała moc nie schłodzi skutecznie, zbyt duża będzie niepotrzebnie droga i może powodować dyskomfort.
• Klasa energetyczna: im wyższa, tym niższe rachunki za prąd. Zwróć uwagę na etykietę energetyczną i wskaźniki SEER (dla chłodzenia) i SCOP (dla grzania).
• Technologia Inwerterowa: zdecydowanie warto wybrać model z inwerterem dla oszczędności energii i lepszego komfortu termicznego.
• Poziom hałasu: podawany w decybelach (dB) dla jednostki wewnętrznej i zewnętrznej. Szczególnie ważny parametr, jeśli urządzenie ma pracować w sypialni lub salonie.
• Filtry powietrza: sprawdź rodzaj i jakość filtrów (przeciwpyłkowe, węglowe, jonizujące, antybakteryjne) – wpłyną na jakość powietrza w domu.
• Funkcje dodatkowe: sterowanie Wi-Fi, programator czasowy, tryb nocny, funkcja osuszania, nawiew 3D itp.
• Montaż i serwis: upewnij się co do kosztów i warunków montażu oraz dostępności serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego.

Ważne jest też, by nie zaniedbywać konserwacji klimatyzatora. Regularne czyszczenie filtrów i profesjonalne serwisowanie (odgrzybianie, sprawdzanie szczelności) są konieczne dla zdrowia i wydajności urządzenia. Zaniedbana klimatyzacja może stać się siedliskiem grzybów i bakterii. Miejmy też na uwadze, że u osób wrażliwych, które mają problemy z zatokami czy cierpią na dolegliwości reumatyczne, nagłe zmiany temperatury, zimne przeciągi czy zbyt suche powietrze mogą powodować dyskomfort.

Podsumowując: wybór odpowiedniego urządzenia chłodzącego zależy od indywidualnych potrzeb, budżetu i warunków mieszkaniowych. Klimatyzatory split i multi-split oferują najwyższą wydajność i komfort, ale wymagają profesjonalnego montażu i większych nakładów finansowych. Klimatyzatory przenośne są rozwiązaniem mobilnym i tańszym w zakupie, lecz mniej efektywnym i głośniejszym. Klimatory to budżetowa opcja dająca jedynie miejscowe uczucie ochłody i nawilżająca powietrze, nie zastąpią jednak prawdziwej klimatyzacji. Jeżeli rozumiesz te różnice, z pewnością podejmiesz świadomą decyzję, która pozwoli cieszyć się komfortem termicznym podczas letnich upałów.

Źródło: opracowanie własne. Zdjęcie otwierające: Baloncici / Shutterstock

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Klimatyzator, klimator czy split? Wyjaśniamy, czym się różnią i co wybrać pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.