Trudności z wypłatą gotówki. Problem dotknął nie tylko Polski

W Polsce, Czechach i Niemczech obserwujemy ten sam trend: liczba bankomatów systematycznie maleje, a gotówka staje się trudniej dostępna. Czy to efekt rosnącej popularności płatności bezgotówkowych, unijnych regulacji, czy może naturalnej ewolucji rynku finansowego? Sprawdzamy fakty i analizujemy, co to oznacza dla mieszkańców tych krajów.

Spadek liczby bankomatów – dane nie kłamią

W Czechach liczba bankomatów zmniejszyła się z 5721 w 2021 roku do 5434 w 2024 roku – wynika z danych czeskiego portalu iDNES.cz. W Niemczech trend jest równie wyraźny: według Deutsche Welle, w 2015 roku działało tam 61,1 tys. bankomatów, a w 2023 roku już tylko 51,8 tys. Polska nie pozostaje w tyle – raporty Narodowego Banku Polskiego (NBP) wskazują, że liczba bankomatów spadła z 22,2 tys. w grudniu 2023 roku do 21,2 tys. w na koniec czerwca 2024 roku, przy czym jest to płynny spadek, a nie chwilowy trend.

Ten proces nie jest przypadkowy. Banki, dostosowując się do zmieniających się preferencji klientów, ograniczają kosztowną infrastrukturę gotówkową na rzecz inwestycji w technologie cyfrowe. Jednak czy mniejsza liczba bankomatów oznacza realne problemy z dostępem do gotówki?

Płatności bezgotówkowe w natarciu

Główną przyczyną kurczącej się sieci bankomatów jest dynamiczny rozwój płatności bezgotówkowych. Według oficjalnych danych NBP (Informacja o kartach płatniczych II kwartał 2024) w II kw. 2024 r. dominująca część transakcji (94,4%) była dokonywana kartami debetowymi. Rzadziej transakcje realizowano z użyciem kart kredytowych (5,1%), kart przedpłaconych (0,4%) oraz kart obciążeniowych (0,1%). Wskaźniki te zmieniły się nieznacznie w porównaniu z poprzedzającym kwartałem. To jednak pokazuje, jak niewiele transakcji zrealizowano gotówką.

Dodatkowo popularność systemów takich jak BLIK czy płatności mobilne sprawia, że gotówka staje się mniej potrzebna w codziennych zakupach. Trzeba jednak mieć na uwadze, że karta w smartfonie nie działa, gdy ów smartfon się rozładuje (nasz ranking smartfonów z dobrą baterią pomoże ustrzec się nietrafionych „cyfrowych portfeli”). Niektórzy więc lubią mieć jeszcze fizyczne pieniądze na wszelki wypadek.

Wracając do popularności transakcji bezgotówkowych, podobnie jest w Czechach i Niemczech, gdzie konsumenci coraz częściej sięgają po karty i aplikacje płatnicze. W efekcie banki uznają utrzymywanie bankomatów – których eksploatacja jest droga – za mniej opłacalne. Ale czy wszyscy klienci są gotowi na taki zwrot w stronę cyfryzacji?

Utrudniony dostęp do gotówki – dla kogo to problem?

Spadek liczby bankomatów najbardziej dotyka mieszkańców mniejszych miejscowości i obszarów wiejskich, gdzie dostęp do usług finansowych i tak bywa ograniczony. W Polsce problem ten szczególnie dotyczy osób starszych – badania z 2023 roku pokazują, że 38% Polaków wciąż preferuje gotówkę jako główny środek płatności. Mimo to określenie „utrudniony dostęp” nie w pełni oddaje sytuację. W miastach bankomaty nadal są stosunkowo łatwo dostępne, a alternatywy, takie jak wypłaty gotówki w sklepach (tzw. cashback), zyskują na popularności. W Polsce rozwija się też sieć punktów obsługi gotówkowej, które mogą częściowo zastąpić bankomaty.

Unijne regulacje zmieniają reguły gry

Dodatkowym czynnikiem wpływającym na rolę gotówki są nowe regulacje unijne dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy. Wprowadzają one limit płatności gotówkowych na poziomie 10 tys. euro oraz obowiązek weryfikacji tożsamości przy transakcjach powyżej 3 tys. euro. Choć przepisy te wejdą w życie dopiero w 2027 roku, już teraz kształtują strategie banków i postrzeganie gotówki jako mniej wygodnego środka płatniczego.

Warto zaznaczyć, że w Polsce już teraz w myśl ustawy Prawo przedsiębiorców obowiązuje limit płatności gotówkowych w kwocie 15 tys. zł, ale dotyczy on tylko tych transakcji, w których obie strony to przedsiębiorcy.

Plusy i minusy cyfryzacji

Zmniejszenie liczby bankomatów i rozwój płatności bezgotówkowych mają swoje zalety. Dla banków oznaczają niższe koszty operacyjne, dla klientów – większą wygodę i szybkość transakcji (pod warunkiem, że infrastruktura działa i nie mamy np. dużej awarii zasilania). Cyfryzacja pozwala też na lepsze śledzenie przepływów finansowych, co zwiększa bezpieczeństwo i utrudnia nielegalne operacje.

Jednak proces ten ma też ciemne strony. Osoby wykluczone cyfrowo, mieszkające w mniej rozwiniętych regionach lub nieprzekonane do nowoczesnych technologii mogą odczuwać dyskomfort. Całkowita likwidacja gotówki, przynajmniej w obecnych realiach wydaje się mrzonką.

Źródło: opracowanie własne, NBP, iDNES.cz, Deutsche Welle, dane unijne nt. regulacji AML. Zdjęcie otwierające: PawelKacperek / Shutterstock

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Trudności z wypłatą gotówki. Problem dotknął nie tylko Polski pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.