Tego cennego gazu może wkrótce zabraknąć. Jest kluczowy dla wielu technologii

Zwykle w kontekście zasobów, których może zabraknąć, pierwsze skojarzenie z gazem budzi gaz ziemny. Tym razem nie chodzi jednak o to paliwo kopalne, a gaz szlachetny, od którego zależnych jest wiele kluczowych dziedzin naszej cywilizacji, takich jak produkcja półprzewodników, czy medycyna.

Zasoby się kurczą, a popyt rośnie

Chodzi o hel, gaz powszechnie kojarzony raczej z balonami na przyjęciach. Światowe zapasy tego pierwiastka kurczą się w alarmującym tempie – ostrzega BBC. W 2022 roku laboratoria, takie jak Pacific Northwest National Laboratory w USA, zmagały się z drastycznymi cięciami dostaw, otrzymując mniej niż połowę potrzebnego helu. To tylko jeden z przykładów, jak krucha jest globalna podaż tego surowca, co zmusza naukowców i przemysł do poszukiwania rozwiązań.

Głównym źródłem helu na Ziemi jest wydobycie towarzyszące gazowi ziemnemu, ale tylko kilka krajów, takich jak USA (46% światowej podaży), Katar (38%) i Algieria (5%), dominuje na rynku. W zeszłym roku Stany Zjednoczone sprzedały swoje federalne rezerwy helu w Teksasie firmie Messer, co wywołało obawy o stabilność dostaw.

Eksperci wskazują zaś, że popyt na hel rośnie – szczególnie w sektorze technologicznym, gdzie do 2035 roku może się podwoić z powodu produkcji chipów i baterii do pojazdów elektrycznych. Tymczasem nowe i wciąż nieeksploatowane złoża, jak to odkryte w Tanzanii w 2016 roku, wymagają lat i ogromnych nakładów, by zacząć produkcję.

Do czego wykorzystujemy hel?

Szpitale, największy konsument helu (32% rynku), używają go do chłodzenia bardzo silnych magnesów w skanerach MRI, kluczowych dla diagnostyki medycznej. W 2022 roku niedobory zmusiły niektóre placówki do ograniczania badań, co uwypukliło zależność od tego gazu. Przemysł kosmiczny i produkcja półprzewodników również odczuwają presję – hel jest niezastąpiony w chłodzeniu rakiet i wytwarzaniu mikrochipów.

Na przykład w produkcji układów scalonych hel jest wykorzystywany m.in. do chłodzenia urządzeń do fotolitografii chipów. Ten gaz szlachetny jest również stosowany jako gaz osłonowy w procesach osadzania warstw (np. metodą CVD – chemiczne osadzanie z fazy gazowej) czy trawienia plazmowego. Zapobiega reakcjom chemicznym z tlenem lub innymi gazami, chroniąc delikatne struktury półprzewodników. Co gorsza, to nie jest jedyny zasób, który się wyczerpuje, a jest niezbędny w produkcji półprzewodników.

Nawet tak masowo stosowane produkty, jak poduszki powietrzne w samochodach, korzystają z mieszanek zawierających hel, co pokazuje, jak szeroko jest on obecny w naszym życiu. Przy okazji warto sprawdzić, jakie wyposażenie jest niezbędne w pojeździe.

Reakcje na kryzys

Odpowiedzią na kryzys są próby oszczędzania i recyklingu helu, jednak instalacja systemów odzysku jest kosztowna i skomplikowana. Nancy Washton, chemiczka z Pacific Northwest National Laboratory, podkreśla, że instalacja systemu odzysku helu w jednym zaledwie laboratorium (nie mówiąc o całych zakładach przemysłowych) to koszt rzędu 600 tysięcy dolarów.

Alternatywnym rozwiązaniem jest zwiększenie produkcji. Katar planuje otworzyć nową fabrykę helu do 2027 roku, a firmy poszukują niewykorzystanych złóż.

Jednak eksperci, jak Christopher Ballentine z Uniwersytetu Oksfordzkiego, ostrzegają, że bez globalnej strategii hel może stać się jeszcze bardziej deficytowy. Popyt na produkty, w których wytwarzaniu hel jest niezbędny (jak np. wspomniane półprzewodniki) raczej nie zmaleje.

Niedobory helu uwypukliły jego geopolityczne znaczenie. Przerwanie dostaw z USA czy Kataru mogłoby sparaliżować światowy rynek, a napięcia międzynarodowe tylko komplikują sytuację. W międzyczasie naukowcy i przemysłowcy apelują o bardziej zrównoważone podejście do zarządzania tym zasobem.

Hel, choć obfity w kosmosie (są go niewyobrażalne ilości, jest drugim, ilościowo, pierwiastkiem we wszechświecie po wodorze), na Ziemi jest skończony – a jego utrata może oznaczać poważne konsekwencje dla technologii półprzewodnikowych czy sektora medycznego. Wyścig o zabezpieczenie dostaw już się rozpoczął. Zatem wybierając najlepszy laptop dla ucznia dla swojej pociechy wybierz mądrze: nasz ranking ci w tym pomoże. Nie stać już nas na błędy.

Źródło: BBC, zdjęcie otwierające: Johannes Plenio / Pexels

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Tego cennego gazu może wkrótce zabraknąć. Jest kluczowy dla wielu technologii pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.