Jutro częściowe zaćmienie Słońca. Gdzie i jak je obserwować?

29 marca nastąpi częściowe zaćmienie Słońca, które będzie można obserwować także z terenów naszego kraju. Najlepsze warunki do obserwacji będą w północno-zachodniej Polsce, gdzie Księżyc przesłoni tarczę Słońca nawet w 26 proc.

Zaćmienie Słońca jest rzadkim wydarzeniem, które od zarania dziejów porusza wyobraźnię ludzi. Momenty następowania zaćmień ludzie potrafili przewidywać już w starożytności. Choć Księżyc jest 400 razy mniejszy od Słońca, to znajduje się mniej więcej 400 razy bliżej Ziemi, niż nasza gwiazda. Dla obserwatora z Ziemi sprawia to wrażenie, że rozmiary obu ciał niebieskich są do siebie zbliżone. Kiedy Ziemia, Księżyc i Słońce ustawią się w jednej linii, nasz naturalny satelita przesłania światło gwiazdy i sprowadza ciemność w środku dnia.

Zaćmienia Słońca

Do zaćmienia Słońce dochodzi, gdy Księżyc znajdzie się między Słońcem a Ziemią i przesłoni całkowicie lub częściowo tarczę gwiazdy. Jest kilka rodzajów zaćmień: częściowe, całkowite i obrączkowe. Zaćmienia całkowite są najbardziej widowiskowe, ale niestety są widoczne tylko w dość wąskim pasie, a dalej od niego widzimy już tylko zaćmienie częściowe.

Zaćmienia całkowite są bardzo rzadkie. W Polsce ostatnie zaćmienie całkowite było widoczne w 1954 roku (Suwałki, Sejny), a następne będzie w 2135 roku. Współcześnie zaćmienia całkowite są wielką atrakcją turystyczną i gromadzą bardzo wiele osób, które przyjeżdżają w pas zaćmienia całkowitego nawet z dalekich zakątków świata, aby obejrzeć to zjawisko. 

Gdy tarcza Księżyca nie zakrywa całej tarczy słonecznej, mamy do czynienia z zaćmieniem częściowym. Ten rodzaj zaćmienia możemy obserwować częściej.

Orbita, po której Księżyc krąży wokół Ziemi jest lekko eliptyczna. Dlatego Księżyc czasem jest bliżej Ziemi, a czasem nieco dalej. Jeżeli jest dalej od Ziemi i wtedy dojdzie do zaćmienia Słońca, to choć Księżyc przechodzi centralnie na tle tarczy Słońca, widzimy wówczas wokół ciemnej tarczy Księżyca jasny pierścień. Mówimy wówczas o zaćmieniu obrączkowym.

Częściowe zaćmienie Słońca

29 marca nastąpi częściowe zaćmienie Słońca, które będzie można zobaczyć z całego terenu Polski. W Warszawie potrwa od godz. 11.50 do godz. 13.06. Faza maksymalna zjawiska, czyli moment, kiedy tarcza Księżyca przesłoni największą część tarczy Słońca, przypadnie na godz. 12.28. W szczycie zaćmienia zakryte będzie 15,6 proc. średnicy tarczy Słońca.

Ale to jaka część tarczy Słońca zostanie przesłonięta przez Srebrny Glob zależeć będzie od lokalizacji. W północno-zachodniej Polsce maksymalna widoczna faza zaćmienia osiągnie nawet 26 proc., a w południowo-wschodniej części kraju jedynie 12 proc. Przy tak niewielkim zaćmieniu część ludzi nie będzie nawet świadoma, że zjawisko występuje.

Najlepsze warunki do obserwowania zaćmienia będą mieć mieszkańcy północnych części Kanady. Nad północnym Labradorem tarcza Słońca zostanie zasłonięta w szczytowej fazie zaćmienia w ponad 93 proc.

Bezpieczeństwo

Podczas obserwacji zaćmienia należy pamiętać o bezpieczeństwie. Nie wolno patrzeć na Słońce przez teleskopy lub lornetki, jeśli nie są wyposażone w odpowiednie filtry. Może to bowiem doprowadzić do uszkodzenia, a nawet utraty wzroku.

Najlepiej zaopatrzyć się w specjalne okulary do obserwacji zaćmień. Redukują one światło słoneczne do bezpiecznego poziomu. Nie wystarczą zwykłe okulary przeciwsłoneczne. Patrząc w naszą gwiazdę bez odpowiedniego zabezpieczenia narażamy się na poważne i nieodwracalne uszkodzenia wzroku.

Fot. Wikimedia Commons/ CC BY-SA 4.0/ Zhou Guanhuai