Modliszka w Polsce: fakty i mity. Czy modliszka gryzie i jest groźna dla człowieka?

Spis treści:

1. Modliszka w Polsce jest pod ochroną?
2. Co je? Jak poluje? Czy potrafi latać?
3. Czy modliszka gryzie?
4. Czy modliszka zjada samca? Prawda o kanibalizmie seksualnym
5. Modliszka w Polsce: ciekawostki

Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa), inaczej modliszka bigotek lub wieszczka czczona, to jeden z najbardziej interesujących owadów, który coraz częściej pojawia się na polskich łąkach. Jeszcze kilkanaście lat temu była spotykana głównie na południu i południowym wschodzie kraju (głównie w Kotlinie Sandomierskiej oraz na Podkarpaciu). Ze względu jednak na zmiany klimatyczne – cieplejsze i dłuższe sezony letnie – modliszka w Polsce pojawia się coraz dalej na północ. Można ją zobaczyć również na Mazowszu, Lubelszczyźnie i w innych regionach kraju. Mapa jej występowania wciąż się rozszerza.

Owad ten preferuje ciepłe, słoneczne miejsca – skraje lasów, łąki, murawy. Jego obecność to znak, że lokalny ekosystem jest dobrze zrównoważony. Modliszkę można spotkać od sierpnia do października, kiedy jest dostatecznie ciepło.

Modliszka w Polsce jest pod ochroną?

Modliszka w Polsce objęta jest ścisłą ochroną i została wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jako gatunek zagrożony. Oznacza to, że nie wolno jej łapać, przetrzymywać, sprzedawać, a tym bardziej zabijać.

Modliszka jest pod ochroną ze względu na konieczność zachowania bioróżnorodności i przeciwdziałanie zanikania populacji gatunku. Choć mapa bytowania wieszczki w naszym kraju jest coraz szersza, nadal jest to owad rzadki i wrażliwy na zmiany środowiskowe.

Co je? Jak poluje? Czy potrafi latać?

Modliszka zwyczajna osiąga długość od 5 do 7 cm. Ma trójkątną głowę i smukłe ciało w kolorze zielonym, żółtozielonym lub jasnobrązowym. Charakteryzują ją złożone jak do modlitwy odnóża chwytne – stąd wzięła się jej nazwa (po angielsku praying mantis).

Samce są mniejsze, lżejsze i częściej latają. Samice są masywniejsze, mniej mobilne, ale dominują w zachowaniach społecznych. Modliszka potrafi latać. Dorosłe osobniki mają skrzydła, jednak to samce chętniej ich używają.

Co jedzą modliszki? Ich podstawowy jadłospis to muchy, komary, ćmy, koniki polne, świerszcze, motyle, pająki. U wszystkich modliszek pierwsza para odnóży jest przekształcona w potężne narzędzie do chwytania ofiar. Uścisk jest na tyle silny, że nawet duże i silne owady, jak koniki polne, nie mają szans się z niego uwolnić.

Modliszka to mistrzyni kamuflażu oraz prawdziwa królowa polowania. Poluje z zasadzki – najczęściej czai się nieruchomo na niskich roślinach, wtopiona w tło, aż ofiara podejdzie wystarczająco blisko. Wtedy błyskawicznie ją chwyta i zjada... bez uśmiercenia, na żywo.

Czy modliszka gryzie?

Jednym z najczęściej zadawanych pytań w kontekście wieszczki czczonej jest: czy modliszka gryzie człowieka? Odpowiedź może uspokoić – modliszka nie gryzie ludzi celowo. Jeśli już do tego dojdzie, jest to wynik stresu lub nieostrożnego obchodzenia się z owadem.

Zwykle unika ludzi, ale jeśli poczuje się zagrożona, modliszka może ugryźć (dotyczy to zwłaszcza silniejszych większych samic). Używa do tego żuwaczek. Pamiętaj – modliszka w Polsce jest pod ochroną, więc nawet jeśli cię ukąsi, nie wolno jej krzywdzić.

Czy ugryzienie modliszki boli i czy modliszka ma jad?

Dla większości osób ugryzienie modliszki przypomina delikatne uszczypnięcie. Jej aparat gębowy nie jest przystosowany do zadawania bolesnych ran. Ukąszenie nie powoduje większych obrażeń – w skrajnych przypadkach może pojawić się zaczerwienienie czy lekkie pieczenie. Wystarczy przemyć to miejsce przygotowaną wodą lub roztworem soli fizjologicznej, a w razie wystąpienia opuchlizny – przyłożyć lód.

Ponadto, wbrew temu, co może sugerować „groźny wygląd” i narosłe wobec tego owada mity, modliszka nie jest jadowita. Nie przenosi chorób i nie atakuje ludzi.

Czy modliszka jest groźna dla człowieka?

Czy modliszka jest zatem niebezpieczna dla człowieka w jakikolwiek sposób? Odpowiedź brzmi: zdecydowanie nie. Modliszka w Polsce nie jest groźna dla ludzi ani zwierząt domowych. Mało tego: jej obecność to plus! Jest naturalnym drapieżnikiem. Poluje na muchy, komary, szarańcze, gąsienice, a nawet małe pająki. Dzięki temu modliszka pełni ważną rolę w ekosystemie, ograniczając populacje uciążliwych owadów.

Jeśli znajdziesz ją na łące, w ogrodzie czy na murawie – po prostu obserwuj. To wyjątkowa okazja, by zobaczyć rzadki gatunek w jego naturalnym środowisku. Aby jej nie zaszkodzić i samemu czuć się bezpiecznie, nie chwytaj jej gołymi rękami, a jeżeli musisz – unikaj ściskania (modliszka ma delikatny pancerz, podatny na uszkodzenia).

Jeszcze raz przypomnijmy: modliszka w Polsce jest pod ochroną – nie wolno jej łapać ani trzymać w domu. Jeśli przypadkiem wpadła do mieszkania, pomóż jej wydostać się na zewnątrz. Jak to zrobić?

• Otwórz okno lub drzwi – często sama znajdzie drogę.
• Jeśli nie wychodzi, delikatnie przenieś ją na kartkę papieru i wynieś za okno.
• Nie stosuj sprejów owadobójczych! – są szkodliwe i niepotrzebne.

Czy modliszka zjada samca? Prawda o kanibalizmie seksualnym

Jedna z najbardziej sensacyjnych kwestii dotyczących modliszki to pytanie: czy modliszka zjada partnera? Rzeczywiście, kanibalizm seksualny występuje u niektórych gatunków – np. u modliszki chińskiej (Tenodera sinensis) samica może zjadać samca w trakcie lub tuż po kopulacji. Dzieje się tak w około 50% przypadków.

Dlaczego modliszka zjada samce? To nie okrucieństwo, lecz strategia ewolucyjna – dodatkowe białko wspomaga rozwój jaj. Jednak czy modliszka zjada partnera zawsze? Nie. U wielu modliszek (w tym zwyczajnej, występującej w Polsce) kanibalizm nie występuje lub jest rzadki.

Modliszka w Polsce: ciekawostki

• Modliszka potrafi obrócić głowę o 180 stopni i obejrzeć się za siebie – to rzadkość w świecie owadów.
• Modliszki widzą w trzech wymiarach – mają zdolność oceny głębi. To in. dzięki temu są tak dobrymi myśliwymi i potrafią precyzyjnie polować.
• Modliszka ma tylko jedno ucho – na brzuchu. To unikatowa cecha, która pozwala jej słyszeć ultradźwięki.
• Samica może złożyć nawet 100–200 jaj w specjalnym kokonie (ooteca), który chroni zarodki przez zimę.
• Duże gatunki modliszki polują nawet na żaby, ptaki i jaszczurki.