Terapia integracji sensorycznej – co powinni wiedzieć rodzice?

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Jedne maluchy uwielbiają huśtawki i zabawy w piasku, inne unikają hałasu, nie tolerują metek w ubraniach albo panikują na widok bałaganu. Czasem trudno to zrozumieć – bo przecież każde dziecko ma swoje „humory”. Ale gdy takie reakcje powtarzają się i utrudniają codzienne funkcjonowanie, warto przyjrzeć się bliżej, czy nie chodzi o zaburzenia integracji sensorycznej.

Co to jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna (SI – z ang. sensory integration) to zdolność mózgu do przetwarzania informacji zmysłowych – wzroku, słuchu, dotyku, równowagi, węchu i propriocepcji (czucia własnego ciała). Dzięki tej zdolności dziecko może odpowiednio reagować na to, co dzieje się wokół niego – np. utrzymać równowagę, skupić się na zadaniu, zareagować na dźwięk czy dotyk.

Zaburzenia integracji sensorycznej pojawiają się wtedy, gdy mózg „myli się” w interpretacji bodźców – np. zbyt silnie reaguje na zwykły dźwięk, albo nie dostrzega potrzeby zmiany pozycji ciała. To może prowadzić do trudności w nauce, zabawie, relacjach społecznych, a także wybuchów złości czy nadmiernego wycofania.

Jakie objawy mogą świadczyć o zaburzeniach SI?

Każde dziecko jest inne, ale pewne sygnały mogą sugerować, że warto skonsultować się ze specjalistą. Przykładowe objawy, które mogą świadczyć o trudnościach z przetwarzaniem bodźców:

• dziecko nie toleruje pewnych faktur (np. piasku, ubrań, jedzenia),
• unika huśtawek, karuzeli, wspinania się – lub wręcz przeciwnie, robi to nadmiernie,
• ma trudności z koncentracją i organizacją ruchu (np. problemy z rysowaniem, zapinaniem guzików),
• często się potyka, przewraca, nie wyczuwa własnego ciała w przestrzeni,
• reaguje zbyt emocjonalnie na hałas, dotyk, światło,
• ma trudności z jedzeniem, gryzieniem, akceptacją nowych smaków,
• źle znosi zmianę rytmu dnia lub otoczenia,
• nadmiernie się wierci, nie potrafi usiedzieć spokojnie,
• wykazuje trudności z nauką pisania, czytania, zapamiętywaniem.

Oczywiście – każdy z tych objawów może występować samodzielnie i nie świadczyć jeszcze o zaburzeniach SI. Kluczowe jest to, czy dana cecha utrudnia dziecku funkcjonowanie, naukę i relacje społeczne. Jeśli masz wątpliwości – warto skonsultować się z terapeutą SI lub psychologiem dziecięcym.

Jak wygląda diagnoza SI?

Diagnozę integracji sensorycznej przeprowadza terapeuta posiadający odpowiednie kwalifikacje (najczęściej pedagog specjalny, fizjoterapeuta lub psycholog po kursach SI). Badanie składa się z kilku etapów:

1. Wywiad z rodzicem – obejmuje rozwój dziecka, codzienne trudności, reakcje na bodźce,
2. Obserwacja swobodna – terapeuta przygląda się, jak dziecko bawi się, porusza, reaguje na różne sytuacje,
3. Testy i próby kliniczne – dziecko wykonuje zadania sprawdzające równowagę, koordynację, reakcje na dotyk, nacisk, ruch.

Po diagnozie rodzic otrzymuje pisemną opinię, w której opisane są mocne i słabe strony dziecka oraz wskazania do terapii – jeśli jest potrzebna.

Na czym polega terapia integracji sensorycznej?

Terapia SI to zajęcia ruchowe i zadaniowe prowadzone w specjalnie wyposażonej sali – z huśtawkami, hamakami, torami przeszkód, podwieszanymi platformami i materiałami o różnych fakturach. Nie wygląda jak „leczenie” – przypomina bardziej kreatywną zabawę, ale jej cel jest ściśle określony: poprawić jakość przetwarzania bodźców przez układ nerwowy.

Podczas terapii dziecko:

• uczy się reagować adekwatnie na dotyk, dźwięki i ruch,
• ćwiczy koordynację ruchową i planowanie motoryczne,
• rozwija czucie ciała i orientację w przestrzeni,
• zwiększa swoją odporność emocjonalną i koncentrację,
• buduje pewność siebie poprzez pozytywne doświadczenia.

Terapia SI zawsze jest dostosowana indywidualnie – terapeuta dobiera ćwiczenia na podstawie diagnozy i na bieżąco je modyfikuje. Kluczowa jest regularność: zazwyczaj zajęcia odbywają się raz lub dwa razy w tygodniu przez kilka miesięcy.

Co mogą robić rodzice w domu?

Terapia SI nie kończy się w gabinecie. Równie ważne jest wspieranie dziecka w codziennym otoczeniu. Oto kilka wskazówek:

• stwórz dziecku warunki do ruchu – huśtawki, tory przeszkód, zabawy na świeżym powietrzu,
• baw się z dzieckiem w masy sensoryczne – np. ciastolina, piasek kinetyczny, ryż, kisiel,
• ogranicz nadmiar bodźców – hałas, jaskrawe światła, bałagan w pokoju,
• wprowadzaj przewidywalność – stałe pory dnia, rytuały przed snem,
• szanuj granice dziecka – nie zmuszaj do zabaw lub kontaktu fizycznego, jeśli ich nie akceptuje,
• chwal za każdy mały sukces – budowanie poczucia sprawczości jest równie ważne jak ćwiczenia.

Współpraca rodzic–terapeuta to fundament skutecznej terapii. Warto być w kontakcie z osobą prowadzącą zajęcia i wspólnie ustalać cele oraz metody wspierania rozwoju dziecka.

Dajmy dzieciom przestrzeń do rozwoju

Zaburzenia integracji sensorycznej nie są wyrokiem. Dzieci, które mają trudności w przetwarzaniu bodźców, mogą rozwijać się wspaniale – jeśli zapewnimy im odpowiednie wsparcie, zrozumienie i czas. Terapia SI daje realne efekty, a poprawa często zauważalna jest już po kilku tygodniach.

Najważniejsze, by nie ignorować niepokojących sygnałów i nie czekać „aż samo przejdzie”. Dziecko, które otrzyma pomoc na czas, zyska większą szansę na harmonijny rozwój, lepsze relacje i wiarę w siebie. A to przecież marzenie każdego rodzica.

Źródło: artykuł partnera