Miasto, w którym Wschód spotyka się z Zachodem. Na tle starożytnych zabytków wyrastają wieżowce

Spis treści:

1. Malownicze miasto nad Morzem Egejskim
2. Walki są wpisane w historię Izmiru
3. Tygiel, w którym tradycja miesza się z nowoczesnością
4. Izmir rozpieszcza atrakcjami

Z czym kojarzy się turystyczna Turcja? Oczywiście, że ze wspaniałymi plażami, z krystalicznie czystą wodą, starymi miastami i wielobarwnymi bazarami, gdzie targowanie się jest wpisane w tradycję i stanowi nieodłączny etap zakupów. To wszystko można znaleźć w Izmirze – trzecim najludniejszym mieście kraju otoczonego czterema morzami. Poza Osmanami, swoje ślady zostawili tam Grecy, Rzymianie i Bizantyjczycy. Dziś Izmir jest historycznym i kulturowym tyglem, w którym wielowiekowa tradycja idealnie łączy się ze zdobyczami współczesności.

Malownicze miasto nad Morzem Egejskim

Gdzie znajduje się Izmir? Trzecie najludniejsze miasto Turcji (po Stambule i Ankarze) i drugi turecki port handlowy (po Stambule), rozciąga się w zachodniej części kraju, wzdłuż malowniczych brzegów Zatoki Izmirskiej, która jest częścią Morza Egejskiego.

Lokalizacja jest jednym z najmocniejszych punktów tętniącej życiem metropolii. Z jednej strony otacza ją błękitne morze, zaś z drugiej – górskie szczyty. W starożytności miało duże znaczenie gospodarcze i do dziś pozostaje drugim najważniejszym portem handlowym w Turcji.

Walki są wpisane w historię Izmiru

Ze względu na strategiczną lokalizację, Izmir już przed nastaniem naszej ery stał się celem walk. Dzieje miasta były naznaczone krwawymi wojnami, które ustały dopiero w XX wieku.

Pierwsi osadnicy

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszego Izmiru sięgają 3000 roku p.n.e. W X wieku p.n.e. pojawili się tam Jonowie, którzy wyparli z tych ziem eolskich osadników. Wówczas powstało tam prężnie rozwijające się miasto, którego kres nastał w 575 roku p.n.e. Armia lidyjskiego króla Alyattesa II dosłownie zrównała je z ziemią.

Czasy aleksandryjskie

W czasach Aleksandra Macedońskiego powstała twierdza na wzgórzu Pagus, u stóp której zaczęło wyrastać nowe miasto. Rozwijało się pod rządami Antygona I i Lizymacha. Funkcjonował tam wówczas potężny ośrodek handlowy, największy w całym regionie.

Pod rządami Rzymu i Bizancjum

Czasy rzymskie i bizantyjskie przyniosły Smyrnie (jak wówczas nazywano Izmir) dalszy rozwój, który zahamowała wielka katastrofa. W 178 roku miasto nawiedziło wielkie trzęsienie ziemi. Powstało z gruzów już po trzech latach, z rozkazu Marka Aureliusza.

W VII wieku Smyrna stała się celem Arabów, jednak poddała się dopiero cztery stulecia później, gdy u jej murów stanęli Turcy seldżuccy. Armia cesarska odbiła miasto dopiero po 20 latach.

Kolejni właściciele

W XI wieku Smyrną władali Genueńczycy, jednak szybko stracili panowanie na rzecz Turków z emiratu Aydin. Po nich władzę przejął zakon joannitów, który władał miastem do 1403 roku, gdy Smyrnę najechała armia Timura Chromego

Panowanie osmańskie

Czas panowania osmańskiego nastał w 1415 roku. Formalnie miasto nadal nazywało się Smyrna, ale nieformalnie Turcy używali nazwy Izmir. W następnym stuleciu, w czasie rządów Sulejmana Wspaniałego, Izmir przeżył prawdziwy rozkwit. Osmański władca ustanowił swobodę handlu i zezwolił Europejczykom na osiedlanie się w mieście.

Izmir po I wojnie światowej

Po zakończeniu wielkiej wojny, na mocy postanowień traktatu pokojowego w Sèvres, Izmir został zajęty przez Greków. Dwa lata później do miasta wkroczyły wojska pod dowództwem Mustafy Atatürka. Rozpętało się istne piekło. W mieście żyło wówczas około 300 tys. ludzi. Turcy nie mieli litości dla greckich i ormiańskich mieszkańców.

Mimo oficjalnego rozkazu zakazującego zabijania cywili, we wrześniu 1922 roku żołnierze i miejscowi brutalnie zamordowali przynajmniej 100 tys. osób. Zwieńczeniem spektaklu grozy był wielki pożar, który rozpętał się w chrześcijańskich dzielnicach miasta.

W 1923 roku, na mocy postanowień traktatu pokojowego w Lozannie, Izmir został włączony w tureckie granice. Osobnym porozumieniem między Gracją a Turcją zagwarantowało wymianę ludności.

Tygiel, w którym tradycja miesza się z nowoczesnością

Pamięć o tamtych wydarzeniach przetrwała, ale patrząc na dzisiejszy Izmir, aż trudno uwierzyć, że jeszcze nie tak dawno temu doszło tam do prawdziwej rzezi niewinnych cywili. Strawione ogniem dzielnice odbudowano. Współczesne miasto przypomina nowoczesną, zachodnioeuropejską metropolię. Wzdłuż szerokich ulic wyrastają tam szklane wieżowce i ogromne, nowoczesne centra handlowe. Nie brakuje tam luksusowych hoteli, restauracji i klubów nocnych.

Wystarczy jednak zapuścić się trochę głębiej, by dotrzeć do miejsc, które sprawiają jeszcze lepsze wrażenie. Do dzielnic, w których nie ma śladu nowoczesności. Gdzie wąskie, brukowane uliczki nie ustąpiły miejsca pokaźnym alejom. Gdzie każdy metr kwadratowy powierzchni jest usiany zabytkami, a zielone wzgórza porastają rozległe uprawy winorośli.

Izmir rozpieszcza atrakcjami

Izmir już w XV wieku był miastem kosmopolitycznym i do dziś ma opinię „najbardziej zachodniego” zakątka Turcji. To prawda. Panuje tam znacznie większa swoboda obyczajów niż gdziekolwiek indziej. To w połączeniu z mnogością nagromadzonych tam atrakcji czyni miasto idealnym celem wakacyjnych wojaży. Co warto zobaczyć w Izmirze?

Wieża zegarowa

Historycznym administracyjnym centrum miasta jest plac Konak. To właśnie tam wznosi się jeden z najcharakterystyczniejszych zabytków w mieście – Saat Kulesi, czyli wspaniała wieża zegarowa. Wybudowano ją w 1901 roku, z okazji 25. rocznicy panowania sułtana Abdülhamida II. Prawdopodobnie dlatego mierzy 25 metrów wysokości.

Wspaniała wieża projektu Charlesa Pere’a została wybudowana z kamienia sprowadzonego z Sarayköy i kolorowego marmuru z Marsylii. Cztery zegary zamontowane u szczytu są podarkiem Wilhelma II dla cesarza.

Twierdza Kadifekale

Kolejny wspaniały zabytek w dzielnicy Konak to Kadifekale, czyli Aksamitny Zamek. Starożytna twierdza na wzgórzu Pagos powstała w czasach aleksandryjskich. Miała 24 wieże i zajmowała obszar o powierzchni 6 kilometrów kwadratowych. Przetrwała wiele dziejowych wydarzeń, ale do naszych czasów nie zachował się żaden z jej fragmentów. Sześć wież i południowe i zachodnie mury, które możemy dziś podziwiać, powstały w czasach bizantyjskich i osmańskich.

Wieża Asansör

Kolejny ciekawy zabytek to Asansör, czyli wieża z windą. Ten niezwykły obiekt powstał w 1907 roku, by ułatwić dotarcie z dzielnicy Karataş do położonych wyżej obszarów. W ceglanej wieży działają dwie historyczne windy, którymi można dostać się na taras, skąd rozpościera się wspaniały widok na Zatokę Izmirską.

Agora w Smyrnie

Po czasach starożytnych pozostały w dzisiejszym Izmirze pozostałości wspaniałej niegdyś agory. Dawne centrum polityczne miasta powstało w IV wieku p.n.e., jednak do naszych czasów zachowały się jedynie fragmenty zabudowań z czasów rzymskich, kiedy plac odbudowano po wielkim trzęsieniu ziemi. Agorę wybudowano na planie prostokąta, otoczonego stoą – wydłużoną halą kolumnową, okalającą dziedziniec.

Bazar Kemeraltı

Najsłynniejszym bazarem w mieście jest Kemeraltı. To w zasadzie wielka dzielnica handlowa, na którą składa się labirynt wąskich uliczek. Jednak próżno szukać tam klimatu typowego dla wschodnich targowisk.

Mimo zabytkowego charakteru, Kemeraltı bardziej przypomina centrum handlowe na świeżym powietrzu, gdzie można kupić absolutnie wszystko, niż niewielki bazarek. Warto jednak odwiedzić to miejsce, choćby dla lokalnej kuchni i tradycyjnych wyrobów rzemieślniczych, których tam nie brakuje.

Kościoły i meczety w Izmirze

Izmir ma wiele do zaoferowania miłośnikom architektury sakralnej. Wśród licznie nagromadzonych tam świątyń warto wymienić:

• kościół św. Polikarpa,
• Hisar Camii,
• Sadirvanalti Camii,
• Kemeralti Camii,
• synagogę Beth.

Muzea w Izmirze

Miast nie pozostawi z niedosytem także wszystkich, którzy nie wyobrażają sobie wakacji bez wizyty w lokalnych muzeach. Najciekawsze placówki to:

• Muzeum Historii i Sztuki Izmiru,
• Muzeum Archeologiczne,
• Muzeum i Archiwum Miejskie,
• Muzeum Atatürka.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.