Najnowsze badania archeologiczne i literackie odkrywają tajemnice ciąży w czasach wikingów

Spis treści:

1. Ciąża w świecie wikingów
2. Uzbrojona ciężarna i inne wnioski
3. Pochówki ciężarnych i młodych matek – spora rzadkość

Kobiety i różne aspekty kobiecości były przez wiele dekad pomijane przez badaczy przeszłości. Spójrzmy na ilustracje dotyczące pradziejów w książkach popularnonaukowych. Najczęściej widzimy na nich mężczyzn lub praludzi rodzaju męskiego na pierwszym planie i w aktywnej roli.

Obecnie się to zmienia. Badacze i badaczki podejmują coraz częściej tematy związane z kobietami. W jednym z ostatnich badań udało się na przykład ustalić, że tysiące lat temu kobiety odgrywały ważną rolę w czasie polowań.

Ciąża w świecie wikingów

Teraz zespół badaczy postanowił przyjrzeć się ciąży w epoce wikingów (ok. 750–1050 n.e.). Skandynawów z tego okresu często kojarzy się z wojowniczym i nieokrzesanym ludem, ale to tylko jedna strona medalu. Ich potęga polegała nie tylko na nieustannej wojaczce, ale też na rozwijaniu sieci handlowych.

Ciężarnym kobietom wśród wikingów przyjrzały się, w ramach interdyscyplinarnych badań, dr Marianne Hem Eriksen z Uniwersytetu w Leicester oraz dr Katherine Marie Olley, dyrektorka Centrum Badań nad Epoką Wikingów w Szkole Języka Angielskiego na Uniwersytecie w Nottingham. Wnioski opublikowały na łamach „Cambridge Archaeological Journal”.

Ekspertki analizowały szeroki zakres źródeł. Były to zarówno teksty staronordyckie, jak i przedstawienia w sztuce, a nawet szczątki kobiet, które potencjalnie zmarły w czasie porodu.

Sagi opisujące kobiety w ciąży miewają niezwykłą treść. W jednej z nich mowa jest o płodzie w łonie matki, który ma pomścić swojego ojca. Tym samym – jak wyjaśniają autorki – płód został wpisany jeszcze przed narodzinami w złożoną społeczną i polityczną dynamikę pokrewieństwa, waśni i przemocy.

Uzbrojona ciężarna i inne wnioski

Istnieją dowody sugerujące, że w epoce wikingów kobiety w ciąży mogły być przedstawiane lub kojarzone z bronią tudzież rynsztunkiem wojennym – ustaliły badaczki.

Potwierdzają to następujące przykłady:

• Srebrna figurka z Aska w Szwecji. To jedyna znana figurka z epoki wikingów, która jest interpretowana jako przedstawiająca kobietę w ciąży ze względu na jej zaokrąglony brzuch. Na głowie ma hełm;
• Saga o Eryku Rudym. Tutaj opisano Freydís Eiríksdóttir, która została zaatakowana, będąc w ciąży. Udało się jej spłoszyć napastników, bijąc się mieczem w nagą pierś.

Pochówki ciężarnych i młodych matek – spora rzadkość

Badaczki stwierdziły, że wśród tysięcy pochówków w całym świecie wikingów istnieje tylko garstka możliwych należących do matki i niemowlęcia. To zaskakujące, bo tysiąc lat temu śmiertelność w czasie porodu i połogu była wysoka.

Oznacza to, że małe dzieci były chowane oddzielnie. Znane są przypadki takich grobów w domach mieszkalnych. Nie jest ich jednak dużo, więc zagadką pozostaje, co działo się ze zmarłymi noworodkami.

Źródło: Cambridge Archaeological Journal

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.