Gemini South ujawnia kształt i pochodzenie planetoidy 2024 YR4, która może uderzyć w Księżyc

Astronomowie korzystający z teleskopu Gemini South w Chile skonstruowali szczegółowy model 3D niedawno odkrytej planetoidy bliskiej Ziemi 2024 YR4. Skała kosmiczna wielkości domu, o której uważa się, że pochodzi z głównego pasa planetoid, należy do największych obiektów, o których wiemy, że może uderzyć w powierzchnię Księżyca.

Planetoida odkryta 27 grudnia 2024 r. przez Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS), znalazła się w odległości zaledwie 0,017 jednostek astronomicznych od Ziemi — około 2,5 miliona kilometrów. Jej bliski przelot i początkowe niepewności co do jej orbity sprawiły, że naukowcy postanowili przyjrzeć się jej nieco dokładniej. Astronomowie uzyskali pilny czas obserwacyjny na teleskopie Gemini South, aby przeprowadzić szczegółowe badanie przy użyciu spektrografu wieloobiektowego Gemini (GMOS) 7 lutego 2025 r.

Pod koniec stycznia 2025 r. planetoida wywołała alarm, na krótko przekraczając próg alarmowy Międzynarodowej Sieci Ostrzegania o Planetoidach (IAWN). Wszystko wskazywało wtedy, że ryzyko uderzenia planetoidy w Ziemię 22 grudnia 2032 roku wynosi ponad 1 procent. Wywołało to zainteresowanie mediów na całym świecie, ale i obawy opinii publicznej. Dalsze obserwacje prowadzone w lutym pozwoliły obniżyć prawdopodobieństwo takiego zderzenia do zera. Nie zmienia to jednak faktu, że istnieje niewielka, ale zauważalna szansa — kilka procent — że obiekt ten może uderzyć w Księżyc podczas zbliżenia, do którego dojdzie w 2032 roku.

Czytaj także: 2024 YR4: najnowsza gwiazda wśród planetoid. Czy przyćmi sławą planetoidę Apophis?

Starając się lepiej zrozumieć cechy 2024 YR4, zespół badawczy kierowany przez Bryce’a Bolina z Eureka Scientific wykonał zdjęcia obiektu w wielu zakresach promieniowania, wykorzystując do tego Gemini South. Analiza krzywej blasku planetoidy, która mierzy zmiany jej jasności w czasie, ujawniła kluczowe informacje o jej składzie, rotacji i kształcie.

Wyniki wskazują, że 2024 YR4 jest planetoidą typu S znaną ze składu bogatego w krzemiany. Na podstawie ilości odbijanego przez nią światła, naukowcy ustalili, że rozmiar planetoidy waha się od 30 do 65 metrów średnicy, co plasuje ją jako jedną z największych planetoid, o których wiemy, że mogą uderzyć w powierzchnię Księżyca. Podczas gdy prawdopodobieństwo zderzenia z Księżycem pozostaje niskie, takie wydarzenie oferowałoby bezprecedensową szansę na zbadanie dynamiki procesu powstawania kraterów uderzeniowych — w szczególności tego, jak rozmiar planetoidy wpływa na rozmiar krateru.

Krzywa blasku wykazała również szybki obrót. Planetoida wykonuje jeden pełen obrót co 20 minut. Co bardziej zaskakujące, kształt obiektu odbiega od typowej formy przypominającej ziemniaka, powszechnej wśród asteroid. Zamiast tego obiekt przypomina płaski, dyskowy krążek hokejowy.

Czytaj także: Ciemnych komet jest więcej, niż się wydawało. Okazuje się, że można je podzielić na dwie grupy

Dane orbitalne sugerują, że 2024 YR4 powstał w centralnej części głównego pasa asteroid. Prawdopodobnie została ona zepchnięta na swoją obecną trajektorię wskutek oddziaływań grawitacyjnych z Jowiszem. Jej wsteczny obrót dodatkowo potwierdza teorię migracji do wnętrza Układu Słonecznego z centralnego pasa, czyli regionu, który nie jest powszechnie kojarzony z planetoidami, które regularnie zbliżają się do Ziemi.

Odkrycia nie tylko rzucają światło na podróż planetoidy, ale także podkreślają znaczenie budowy systemu szybkiego reagowania w zakresie obronie planetarnej. Naziemne teleskopy, takie jak Gemini South, pozostają kluczowymi zasobami w śledzeniu i charakteryzowaniu potencjalnie niebezpiecznych obiektów bliskich Ziemi.

Artykuł Gemini South ujawnia kształt i pochodzenie planetoidy 2024 YR4, która może uderzyć w Księżyc pochodzi z serwisu PULS KOSMOSU.